داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: اول می هر سال، به کنشگران و فعالان کارگری یادآوری می‌کند که با واکاوی و مرور چالش‌ها، ظرفیت‌ها، دستاوردها و تجربیات یک سال گذشته؛ گامی نو در جهت تحقق مطالبات حقوقی خود بردارند. در واقع یکی از راهگشاترین و کاربردی‌ترین روش‌های بزرگداشت روز جهانی کارگر، ارزیابی نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت‌های فراروی فعالیت‌های مطالبه‌گرانه کارگران و مزدبگیران است. این فرآیند می‌تواند در قالب جلسات و دیدارهای دوستانه میان فعالان کارگری و صاحب‌نظران این حوزه، بحث و گفتگو، انتشار مقاله و گزارش‌نویسی در خصوص مهمترین روندها و چالش‌های حاکم بر جامعه کارگری در فضای واقعی و یا مجازی انجام شود. انباشت این اطلاعات و بکارگیری آنها برای ادامه مسیر از این رو که به تسریع روند جنبش حق‌خواهی و مطالبه‌گری و به نتیجه رسیدن آن کمک می‌کند، ضروری است.
«داوطلب» در راستای همین ایده و با مروری بر مجموعه گزارش‌هایی که در طول یک سال گذشته از وضعیت جنبش کارگری در ایران و کنش‌های اعتراضی پیرامون آن منتشر کرده، در نوشتار پیش رو که به مناسبت روز جهانی کارگر منتشر می‌شود با مروری بر روند اعتراضات کارگری در ایران به ضرورت استفاده از تاکتیک‌های گوناگون برای به ثمر رسیدن آنها خواهد پرداخت. مبنای تحلیل و ارزیابی داوطلب در این نوشتار، گزارش‌ها و جداولی است که به صورت ماهانه روند اعتراضات را در یک سال گذشته پوشش داده‌اند.
این گزارش‌ها، وضعیت اعتراضات کارگری را در چند بخش مورد ارزیابی قرار می‌دهند:
– شناسایی گروه معترض
– نوع و شکل اعتراض (اعتصاب، تجمع، تحصن و غیره)
– محل اعتراض
– علت اعتراض
– نتایج اعتراض
بر این اساس؛
– بازنشستگان و مستمری‌بگیران تامین اجتماعی
– کارگران پروژه‌ای و عملیاتی شاغل در مناطق نفت، گاز و پتروشیمی
– کارگران صنایع مادر همچون ذوب‌آهن، فولاد و معادن بخش خصوصی
– کارگران و نیروهای خدمات شهری و خطوط حمل و نقل ریلی و جاده‌ای
– کارگران و بازنشستگان برخی شرکت‌ها و مجموعه‌های بزرگ و کوچک واگذار شده به بخش خصوصی از جمله مخابرات و برخی صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی
– معلمان
– پرستاران و کادر درمان
بیشترین اعتراضات صنفی و کارگری را در یک سال گذشته سامان داده‌اند.
عقب‌ماندگی مزد از معیشت، عدم برخورداری از امنیت شغلی ، فقدان حق تشکل‌یابی آزادانه، عدم اجرای قوانین و مقررات حمایتی از جمله مهمترین دلایل برگزاری این اعتراضات بود و مزدبگیران و فعالان صنفی در پی تداوم محدودیت فعالیت سازمان‌یافته تشکیلاتی، در اغلب موارد از روش‌هایی چون اعتصاب، تجمع خیابانی، راهپیمایی، تحصن و اعتصاب غذا و همچنین راه‌اندازی کارزارهای مجازی و جمع‌آوری امضا برای پیشبرد جنبش اعتراضی خود استفاده کردند.
این شیوه‌های اعتراضی در برخی موارد دستاوردهایی نیز به همراه داشت. اجرای قانون رتبه‌بندی معلمان و اجرای تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری با وجود انتقاداتی که همچنان به شیوه اجرای آنها وارد است، ثمره تلاش‌های مستمر فعالان صنفی در جهت پاسخگو نمودن حکومت نسبت به مطالبات این گروهها بود. در این میان تجربه بازنشستگان تامین اجتماعی در برگزاری اعتراضات مستمر و متوالی خیابانی در فاصله اردیبهشت تا مرداد ۱۴۰۱ با مطالبه فشار بر دولت برای اجرای قانون با افزایش ۳۸ درصدی مستمری و در نهایت اجرای این قانون، در زمره دستاوردهای موفق کنش‌های اعتراضی در یک سال گذشته قرار می‌گیرد. با وجود این دستاوردهای اندک اما بااهمیت، همچنان بسیاری از اعتراضات به نتیجه مطلوب نمی‌رسند یا پاسخی روشن دریافت نمی‌کنند. نگاهی به ستون مربوط به نتیجه اعتراضات در جداول ماهانه منتشر شده در یک سال گذشته نشان می‌دهد که بسیاری از این کنش‌های اعتراضی به نتیجه نرسیده و یا به صورت فرسایشی به مسیر خود ادامه داده‌اند.
کنشگران و فعالان کارگری، به درستی دلیل این امر را در فقدان سازمان‌یافتگی و تشکل‌یابی کارگران و مزدبگیران می‌دانند. اما پرسش اینجاست که در صورت انسداد فضای فعالیت تشکیلاتی و تشدید فضای پادگانی برای ممانعت از کنش‌های اعتراضی مطالبه‌گرانه کارگران، از چه طریقی می‌توان به آینده کنش‌های اعتراضی و به نتیجه رسیدن آنها امیدوار بود؟!
راهبردهایی برای پایداری جنبش‌های اعتراضی
جنبش‌های اعتراضی می‌کوشند پیامی را به طور مؤثر منتقل کنند. بر ساختارهای کوچک و بزرگ، دولت‌ها و سایر گروههای اجتماعی تأثیر بگذارند و تغییرات مثبت ایجاد کنند. دستیابی به این اهداف آسان نیست، اما بر اساس تجربیات جنبش‌های اعتراضی، چند تاکتیک وجود دارد که امکان دستیابی به این اهداف و پایداری جنبش‌ها را بیشتر می‌کند. این تاکتیک‌ها، همه شمولند اما شیوه استفاده از آنها در موقعیت‌های مکانی و زمانی متفاوت به خلاقیت و هوشمندی کنشگران صنفی و مدنی وابستگی دارد. ما در اینجا با 20 تاکتیک راهبردی آشنا می‌شویم که به کنشگران و فعالان صنفی و کارگری در ایران کمک می‌کند با تکیه بر تجربیات گذشته، مسیر موفقیت و به نتیجه رسیدن کنش‌های اعتراضی آینده را هموار کنند.
۱. استراتژی‌های چندوجهی
مؤثرترین جنبش‌های اعتراضی راهبردهایی برای انتشار پیام‌های خود دارند که چندوجهی است و گروههای مختلفی از ذینفعان را به طرق مختلف جذب می‌کند. این مهم است که گروههای ذینفع متعددی را در یک جنبش درگیر کنیم. گروههایی که همگی منابع، تأثیرات و ایده‌های متفاوتی را با خود به همراه دارند. این تنوع فکری، احتمال تداوم حرکت در دراز مدت را افزایش می‌دهد.
۲. تعیین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت
بسته به علت، ممکن است برای جنبش‌ها تعیین اهداف کوتاه مدت و بلندمدت مهم باشد. این مسئله شامل تدوین چشم‌اندازی است که فراتر از حل مسائل فوری که منجر به راه‌اندازی یک جنبش شد، گسترش می‌یابد و به دنبال راه های عملی برای دگرگونی جامعه است. با تعیین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت، جنبش‌ها به فکر کردن و اقدام برای تضمین پایداری آرمان خود تشویق می‌شوند. ایجاد این اهداف، باید به صورت مشارکتی و با تعیین نماینده منتخب برای پیگیری مطالبات گروهها انجام شود. اهداف مشخص شده به جنبش‌ها کمک می‌کند تا موفقیت‌ها و شکست‌های اقدامات خود را اندازه‌گیری کنند. بسیاری از جنبش‌ها در کوتاه‌مدت موفقیت‌آمیز هستند، اما پس از دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت، با وجود پتانسیلی که ممکن است برای ایجاد تغییرات پایدار داشته باشند، از بین می‌روند. در عین حال، شکست در دستیابی به اهداف کوتاه مدت لزوماً تأثیری که یک جنبش در بلندمدت می‌تواند داشته باشد را به حداقل نمی‌رساند.
۳. راه‌اندازی کمپین های متنوع
چندین راه وجود دارد که جنبش‌ها می‌توانند پیام های خود را منتشر کنند و به اهداف خود برسند. با این حال، هیچ راه واحدی همیشه موثر نیست، زیرا موقعیت‌های مختلف به استراتژی‌های متفاوتی نیاز دارند. در فرآیند تغییر و برای به نتیجه رسیدن اهداف آن، مهم است که همه بازیگرانی را که در ایجاد تغییر و طراحی کمپین‌های مرتبط با آن دخیل هستند، در نظر بگیریم. به عنوان مثال، تمرکز بر استراتژی تداوم اعتراضات خیابانی در شرایطی که دستگاههای امنیتی و نظارتی از همه توان برای سرکوب آن استفاده می‌کنند، تنها در صورتی موثر خواهد بود که منجر افزایش بیش از اندازه هزینه‌های مشارکت و در نهایت عقب‌نشینی مشارکت‌کنندگان نشود. در چنین حالتی، شاید راه حل منطقی این باشد که در کنار تداوم تظاهرات، راهبردی برای جلب مشارکت نیروهای درون حکومت نیز تدوین شود. به ویژه در محیط‌های بسیار سرکوبگر، این نیروها فرصتی را برای شهروندان و گروههای اجتماعی فراهم می‌کنند تا نارضایتی خود را با دسترسی به اهرم های قدرت ابراز کنند.
۴. مشارکت‌های استراتژیک
ائتلاف با سازمان‌هایی که اهداف مشابهی دارند، راه مهمی برای افزایش حمایت عمومی و بالا بردن اعتبار یک جنبش است. همسویی تنها زمانی حاصل می‌شود که جنبش اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت را به وضوح تعریف کرده باشد و درک کند که ایجاد ائتلاف‌ها چگونه به دستیابی به این اهداف کمک می‌کند. برای مثال، ائتلاف کارگران، بازنشستگان، گروههای دانشجویی و زنان بر سر افزایش رفاه اجتماعی. زمینه این ائتلاف را اهداف کوتاه‌مدتی چون افزایش دستمزد شاغلان و مستمری بازنشستگان فراهم می‌کند، اما اهداف بلندمدت آن می‌تواند بر افزایش رفاه اجتماعی در سایر گروههایی که در زمره طبقه کارگر و مزدبگیر محسوب می‌شوند، متمرکز باشد و به این ترتیب حمایت گروههای مختلف اجتماعی را به دنبال داشته باشد.
۵. ساختارهای رهبری و مدیریت غیرمتمرکز
یک استراتژی مفید برای افزایش پایداری یک جنبش، تمرکززدایی از ساختارهای رهبری و مدیریت است، تا اطمینان حاصل شود که همه صداها در یک جنبش شنیده شده است. تصمیم‌گیری در یک گروه، بر تعداد محدودی از افراد متمرکز نیست و یک جنبش باید برای کاهش خستگی و فرسودگی، مسئولیت‌پذیری را در میان سایر اعضای خود گسترش دهد.
۶. به دست آوردن قلب ها و ذهن ها
زاویه‌ای که برای انتقال یک پیام استفاده می‌شود، بر تعداد افراد مرتبط با آن و در نتیجه اقدامات آتی تأثیر می‌گذارد. از لحاظ تاریخی، جنبش‌های موفق پیام‌های خود را بر موضوعاتی متمرکز می‌کنند که شخصاً افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آنها را تشویق می‌کند تا درباره دلایل به وجود آمدن جنبش بیشتر بیاموزند.
به همین ترتیب، یک پیام جهانی قابل اجرا، مانند ممنوعیت شکنجه، تغییرات آب و هوایی، حق مسکن، یا دسترسی به خدمات اولیه بهداشتی، می‌تواند حمایت از یک هدف را افزایش دهد.
۷. از موثر بودن پیام‌رسانی اطمینان حاصل کنید
پیام‌هایی که شخصی و مرتبط هستند، پیام‌های مؤثری هستند. این مستلزم به اشتراک گذاشتن اطلاعات به گونه‌ای است که باعث شود مردم متوجه شوند که چقدر احتمال دارد روزی آنها یا کسی که می‌شناسند تحت تأثیر این مشکل قرار بگیرند یا چقدر خوش شانس هستند که تحت تأثیر این مشکل قرار نگیرند. این پیام و جنبشی را که در راستای آن تشکیل شده را به مقصد نزدیک‌تر می‌کند و باعث می‌شود افراد نتوانند آن را نادیده بگیرند.
۸. از پیام‌های مبتنی بر امید استفاده کنید
جنبش‌هایی که در پی نارضایتی از یک وضعیت یا موقعیت به وجود می‌آیند، به راحتی می‌توانند تمام پیام‌ها را بر متهم کردن افراد مسئول متمرکز کنند. با این حال، این استراتژی همیشه حمایت عمومی را به خود جلب نمی‌کند و اغلب نمی‌تواند مقامات را برای اقدام تحت فشار قرار دهد. زیرا ممکن است بی شرم باشند و در حالت تدافعی قرار گیرند، یا ترجیح دهند خود را با حامیانشان محاصره کنند. در عوض، جنبش ها باید به دنبال بسیج امید باشند. زبان شناسان و روانشناسان دریافته‌اند که بهترین راه برای متقاعد کردن افراد بلاتکلیف به موافقت با یک موضوع، برانگیختن احساسات مثبت در آنهاست. این بدان معنا نیست که نباید به موقعیت‌های بد اشاره کرد، بلکه به این معناست که باید غم و اندوه را تصدیق کرد و همزمان امید را در یک داستان یافت. پیام رسانی موثر، نتیجه‌گراست. بنابراین به جای نشان دادن یک زندانی در زندان، یک کمپین می‌تواند یک زندانی سابق را نشان دهد که در حال بازسازی زندگی خود است. به جای اینکه یک پناهنده را در کمپ پناهندگان نشان دهید، یک کمپین می‌تواند یک پناهنده را در حال ساخت یک کسب وکار نشان دهد. پیام این است که به مردم نشان دهیم همه چیز در رنج و بدبختی خلاصه نمی‌شود و زندگی کردن تنها در صورت بسیج و عمل امکان پذیر است.
۹. همدل باشید
چه فعال کارگری باشید و چه یک فعال مدنی؛ به عنوان معترض، مهم است که نشان دهید در حالی که همه چیز را بر دستیابی به هدف خود متمرکز کرده‌اید، انسانیت خود را از دست نداده‌اید. درک این نکته مهم است که کمپین‌هایی که شما بخشی از آن هستید، اغلب ممکن است باعث ناراحتی عده‌ای ذینفعان یا مردم شود. برخی ناراحتی ها مانند اعتصاب کارگران حمل و نقل شهری برای دستیبای به حقوق صنفی خود، صرفاً به عنوان حواشی اعتراضات ایجاد می‌شوند و باید در خصوص اجتناب‌ناپذیر بودن آنها اطلاع‌رسانی کرد. با این حال، مهم است که کمپین ها آسیب های غیرضروری به اطرافیان وارد نکنند. برای جلوگیری از آسیب، باید نسبت به شرایطی که اطرافیان ممکن است در آن قرار بگیرند، همدل باشید و با آن شرایط سازگار باشید. به عنوان مثال، در جریان انقلاب مخملی در ارمنستان، معترضان ترافیک را متوقف کردند. این بدیهی است که برای برخی افراد ناراحتی ایجاد کرده است. با این حال، اعضای جنبش در میان خودروها راه می‌رفتند تا دریابند که آیا وضعیت اضطراری برای خروج خودروها از ترافیک وجود دارد یا خیر. هنگامی که چنین افرادی شناسایی شدند، معترضان به آنها کمک کردند تا از ترافیک عبور کنند و به محل مورد نظر برسند.
۱۰. پیام های متحدکننده
روشی که یک پیام ساخته و منتشر می‌شود، تأثیر آن را شکل می‌دهد. موفقیت اعتراضات اغلب به تعداد افرادی که از آنها حمایت می‌کنند، بستگی دارد. بر اساس تجربیات جنبش‌های اعتراضی موفق، با استفاده از تاکتیک‌های کلیدی پیام‌رسانی رشد و گسترش می‌یابند.
۱۱. مخاطبان خود را متحد کنید
مهم است که کار یک جنبش را حول موضوعاتی متمرکز کنیم که بر بسیاری از افراد در بدنه جنبش و یا بر تعداد زیادی از مردم تأثیر می‌گذارد. این بهترین راه برای اطمینان از افزایش حمایت توده‌ای از یک جنبش است. در برزیل در سال 2013، اعتراضات علیه افزایش قیمت حمل و نقل عمومی در سائوپائولو و ریودوژانیرو آغاز شد. اعتراضات توانست حمایت گسترده‌ای را به دست آورد زیرا تعداد زیادی از برزیلی ها هر روز از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند. پس از جلب حمایت آنها، جنبش اهداف خود را گسترش داد و موضوعاتی مانند فساد دولتی را نیز در برگرفت. تظاهرات مشابهی در ارتباط با حمل و نقل در ارمنستان برگزار شد. به دلیل تعداد زیاد هواداران، معترضان توانستند یک سیستم حمل و نقل موازی با رانندگان داوطلب راه‌اندازی کنند. این به دولت نشان داد که اگرچه بسیاری از مردم به حمل و نقل عمومی متکی هستند، اما توانایی پرداخت هزینه‌های سنگین حمل و نقل را ندارند و برای ایجاد یک سیستم جایگزین متحد می‌شوند. به این ترتیب دولت از تصمیم خود برای افزایش قیمت‌ها، عقب‌نشینی کرد.
۱۲. سخنگوها و تأثیرگذاران پویا
افراد مشهور و سلبریتی‌ها با فالوورهای زیاد، اغلب در انتشار پیام موثر هستند. در صورت لزوم، همکاری با این افراد برای کمک به جلب حمایت از یک ایده یا یک جنبش، به ویژه در دنیایی که به طور فزاینده‌ای به رسانه‌های اجتماعی متکی و تحت تأثیر آن است، مفید است. در عین حال باید توجه داشت که این الگو در شرایطی موثر است که جنبش از قبل دارای برنامه عمل و نقشه‌راه باشد و از موقعیت چهره‌های مشهور به عنوان راهبردی برای سرعت بخشیدن به روند موفقیت جنبش استفاده کند.
۱۳. پوشش رسانه ای
پوشش رسانه‌ای عاملی کلیدی است که به موفقیت یا شکست یک جنبش کمک می‌کند. بسیاری از رسانه‌ها اغلب گزارش‌های نامطلوب و غیرواقعی درباره اعتراض‌ها می‌دهند که جلب حمایت عمومی از این اعتراضات را دشوارتر می‌کند. بنابراین، ایجاد روابط قوی با روزنامه‌نگاران و رسانه و صرف وقت برای مشاوره به روزنامه‌نگاران در مورد چرایی بروز اعتراضات، اهمیت آن و حقوق معترضان بسیار مهم است. پوشش رسانه ای به افکار عمومی، درباره جنبش‌های اعتراضی، کمیت و کیفیت آنها اطلاعات می‌دهد. همچنین پوشش رسانه‌ای در مورد یک اعتراض، فشار داخلی و خارجی را برای رسیدگی به خواسته‌های یک جنبش را افزایش می‌دهد.
۱۴. روابط متقابل سودمند ایجاد کنید
روزنامه‌نگاران همیشه به دنبال یک داستان جدید یا زاویه جدیدی از یک داستان هستند. اجازه دادن به رسانه‌ها برای دسترسی به فضاهایی که عموماً از آنها منع می‌شود، ممکن است آنها را به سمت شما سوق دهد و نتایج سودمندی متقابل داشته باشد. به عنوان مثال، کارگرانی که در خصوص موضوعات مرتبط با وضعیت شغلی و دستمزدی خود اطلاع‌رسانی می‌کنند ضمن آنکه حساسیت افکار عمومی را نسبت به نقض حقوق کار در آن مجموعه‌های بیشتر می‌کنند، در پاره‌ای از موارد با درگیر کردن مقامات مسئول در مسئله از طریق روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، روند به نتیجه رسیدن مطالبات خود را تسریع می‌کنند.
۱۵. ایجاد حس اجتماعی
اعتراضات نباید شکل کلیشه‌ای راهپیمایی داشته باشد. اعتراضات موفقیت آمیز می‌تواند به صورت اعتصاب، تحصن یا هر شکل خلاقانه دیگری برگزار شود. صرف نظر از شیوه اعتراض، ایجاد این احساس که شرکت کنندگان بخشی از یک جامعه هستند، مهم است. این امر باعث می‌شود که افراد بیشتری به یک جنبش ملحق شوند و فضایی را ایجاد می‌کند که مردم برای شرکت در دوره‌های طولانی برگزاری اعتراض، احساس امنیت کنند.
۱۶. هنر اعتراض
فضاهای اعتراضی ذاتاً خلاق هستند. چرا که افراد به دنبال ابراز نارضایتی و تصور دنیایی بهتر هستند. به کار بردن جلوه‌های هنری اغلب از ویژگی های این فضاهاست. ساختن شعارهای خلاقانه، استفاده از نمادهایی چون سفره خالی برای نشان دادن شرایط معیشتی دشوار یا پوشیدن لباس‌های متحدالشکل از جمله این اقدامات هنری است که به درگیر کردن بیشتر مخاطبان با مسئله‌ای که جنبش پیرامون آن شکل گرفته کمک می‌کند.
۱۷. فضاهای اعتراضی فراگیر
باید اذعان داشت که اعتراض اغلب طاقت فرسا و وقت‌گیر است. بسیاری از افراد به دلیل مسئولیت های دیگری مانند نیاز به کار یا مراقبت از خانواده نمی‌توانند برای مدت طولانی در اعتراضات شرکت کنند. معترضان باید تلاش کنند تا فضاهایی ایجاد کنند که فراگیر و در دسترس باشد. تظاهرات ضد خشونت در سال 2018 در ایالات متحده شامل ترک مدرسه شد که منجر به خروج تقریباً یک میلیون دانش‌آموز از کلاس‌های درس شد از این جمله بود. استفاده از چنین تاکتیک‌هایی که گروههای سنی مختلف را قادر به مشارکت می‌کند می‌تواند ارزشمند باشد، اما در عین حال می‌تواند تعهدات اضافی مراقبت از کودک را برای والدین ایجاد کند. در پاسخ به این مشکلات در ارمنستان، ترتیبات ویژه ای برای مراقبت از کودکان در میان همسایگان و در مکان های اعتراضی ایجاد شد تا اطمینان حاصل شود که والدین همچنان می‌توانند در جلسات و راهپیمایی‌های دسته جمعی شرکت کنند. جنبش‌های اعتراضی باید با نیازهای در حال تغییر اعضای خود پویا بمانند و خود را با نیازها تطبیق دهند.
۱۸. همسویی استراتژیک با پلیس
یکی از بزرگترین چالش‌های کارگران برای برگزاری اعتراضات مسالمت‌آمیز بویژه در ایران، مداخله خشونت‌آمیز پلیس و نیروهای امنیتی با گسترش این اعتراضات است. پلیس اغلب دشمن معترضان است. تضاد بین معترضان و پلیس اغلب منجر به خشونت، بی رحمی و مشروعیت زدایی احتمالی یک جنبش می‌شود. خشونت مانع مهمی برای دستیابی به اهداف یک جنبش است. پتانسیل خشونت چیزی است که باید از ابتدای یک جنبش به آن پرداخت. برخی از موفق‌ترین جنبش‌های اعتراضی با خنثی کردن تضادها قبل از شروع راهپیمایی‌های توده‌ای، از خشونت به طور کلی اجتناب کرده‌اند. نمونه مواجهه معترضان با پلیس در ارمنستان در جریان اعتراضات ۲۰۱۸ نشان داد که با نزدیک شدن معترضان به نیروی پلیس و صحبت کردن در ارتباط با اینکه چرا اعتراضات به نفع افسران پلیس نیز هست، می‌توان از شدت خشونت‌ها کم کرد. کمتر احتمال دارد که وقتی کسی مورد تحریک قرار نمی‌گیرد، واکنش خشونت آمیزی نشان دهد و حتی زمانی که شما با او دوستانه رفتار کرده‌اید این احتمال کمتر و کمتر می‌شود.
۱۹. مکان های استراتژیک
در حالی که انتخاب اشکال مختلف اعتراضی که یک جنبش از آن استفاده خواهد کرد از نظر استراتژیک مهم است، انتخاب مکان اعتراض نیز از اهمیت کمتری برخوردار نیست. اعتراض در یک مکان استراتژیک مانند پارلمان یک کشور یا مقابل یک وزارتخانه، اغلب اعتراضی است که باعث ناراحتی کافی می‌شود و وضعیت عادی را مختل می‌کند و در نتیجه فشار بیشتری را بر دولت برای برآورده کردن خواسته‌های مطرح شده وارد می‌کند.
۲۰. اهمیت اقتصادی
از آنجایی که دولت‌ها برای حفظ خود به صنایع خاصی متکی هستند، یافتن مراکزی که بر عملکرد این صنایع تأثیر می‌گذارد احتمالاً دولت‌ها را به اقدام وادار می‌کند. اولین گام، شناسایی مکان‌هایی از این قبیل است. مورد بعدی این است که یک استراتژی اعتراضی طراحی کنید که این مکان را تعطیل کند و به بهترین شکل عملکرد آن را مختل کند. این طرح باید غیرخشونت آمیز باشد و محدودیت های یک جنبش مانند تعداد افرادی که احتمال دارد در اعتراض شرکت کنند را در نظر بگیرد. به عنوان مثال اعتراضات کارگری در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایران که بخش مهمی از اقتصاد کشور در گرو فعالیت آنهاست، تنها در صورتی از سوی دولت خطرناک تلقی خواهد شد که بخش‌های استراتژیک آن از جمله بهره‌برداری، تهیه و توزیع محصولات با اعتصاب یا اعتراضات کارگری گسترده مواجه شود تا دولت را مجبور کند تا اقداماتی در خصوص پاسخگویی به مطالبات این گروه از کارگران انجام دهد.
فراموش نکنیم، ما به عنوان کنشگران صنفی و کارگری باید ذینفعان و افکار عمومی را متقاعد کنیم که ساخت دنیای دیگری امکان پذیر است. تمرکز و حرکت در جهت رویاها، دنیا را تغییر می‌دهد و افرادی که آنها را مطرح می‌کنند به جای اینکه در حالت تدافعی بمانند، دستور کار را تنظیم می‌کنند.
منبع:
