داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: بازنشستگان هر هفته در شوش و اهواز تجمع می‌کنند. گستردگی اعتراضات معلمان و پرستاران عمدتا در استان‌های فارس و خراسان بیشتر از سایر استان‌ها و شهرهاست. کارگران شهرداری عمدتا در خوزستان و سیستان و بلوچستان تجمعات اعتراضی برگزار می‌کنند. اینها نتیجه جمع‌آوری خبرهایی است که هر هفته از برگزاری اعتراضات کارگری در سطح کشور منتشر می‌شود. نکته مهم در هنگام مرور این خبرها چنانکه در ابتدا اشاره شد، تمرکز کنش‌های اعتراضی گروههای صنفی و کارگری در برخی شهرهاست.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در کشورهایی که سازمان‌یابی و اعتراضات کارگری سرکوب می‌شوند، جنبش‌های کارگری اغلب با عواقب سختی مواجه می‌شوند که تظاهرات سازمان‌یافته و گسترده را دشوار می‌کند. با وجود این، برخی از شهرها ممکن است به دلیل عوامل مختلف، اعتراضات مکرر یا قابل مشاهده‌تری را نسبت به سایرین تجربه کنند. دلیل این امر چیست و چرا میزان پراکندگی و گستردگی اعتراضات در برخی شهرها بیش از سایرین است. دلایل این امر را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
پایگاه اقتصادی و صنعتی:
تمرکز صنایع: شهرهایی با تمرکز بالای صنایع، از قبیل شرکت‌های تولیدی یا معدنی، اغلب دارای تراکم بالاتری از کارگران هستند که با مسائل مشابهی مانند معوقه دستمزدها، مستمری ناکافی، یا شرایط کاری بد مواجه هستند. هنگامی که مطالبات مشترکی در یک منطقه وجود داشته باشد، اقدام جمعی محتمل‌تر می‌شود.
نابرابری های اقتصادی: شهرهایی که از نابرابری های اقتصادی یا سطح فقر بالاتر رنج می‌برند، ممکن است اعتراضات بیشتری را تجربه کنند. کارگران در مناطقی که از نظر اقتصادی وضعیت نامناسب‌تری دارند، اغلب در برابر میزان پایین دستمزدها و استثمار آسیب پذیرتر هستند. این عوامل آنها را وادار به شرکت در اعتراضات می‌کند..
تاریخچه کنش‌های کارگری:
سنت تظاهرات: شهرهایی که دارای سابقه قوی‌تری در برگزاری کنش‌های کارگری یا تشکیل سازمان‌های صنفی و کارگری هستند، اغلب برای سازماندهی اعتراضات، حتی در شرایط سرکوب، مجهزتر هستند. وجود شبکه‌های غیررسمی، سازمان‌دهندگان با تجربه و فرهنگ مقاومت می‌تواند کنش‌های اعتراضی مکرر را تقویت کند.
تاثیر حرکت‌های سیاسی بر کنش‌های صنفی و کارگری: در برخی شهرها، پیوندهای تاریخی با جنبش‌های سیاسی یا انقلابی گسترده‌تر می‌تواند چارچوبی برای مقاومت فراهم کند، جایی که کارگران احساس می‌کنند تاریخ و هویت مشترکی در مبارزه برای حقوق کار دارند.
– شهرنشینی و جمعیت شناسی:
تراکم جمعیت: مراکز شهری بزرگتر با جمعیت متراکم کارگران می‌توانند زمینه برگزاری اعتراضات را تسهیل کنند. تعداد زیاد مردم در این شهرها احتمال اقدام جمعی را افزایش می‌دهد و چالش های لجستیکی (مانند ارتباطات، حمل و نقل) اغلب در مناطق شهری راحت تر مدیریت می‌شوند.
جوانان و آموزش: شهرهایی با جمعیت جوان‌تر و تحصیل کرده‌تر ممکن است شاهد فعالیت بیشتری در زمینه برگزاری کنش‌های کارگری باشند. کارگران جوان اغلب تمایل بیشتری به شرکت در اقدامات سیاسی مخاطره آمیز دارند و آموزش می‌تواند به گسترش آگاهی در مورد حقوق کار و تشویق اقدامات جمعی کمک کند.
– نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی:
آگاهی نسبت به بی‌عدالتی: در شهرهایی که شکاف بین طبقه ثروتمند و کارگر مشهود است، احساس نابرابری و بی‌عدالتی ممکن است تشدید شود و احتمال وقوع اعتراضات بیشتر شود. کارگران در چنین مناطقی ممکن است نیاز مبرم‌تری به رسیدگی به مطالبات خود احساس کنند، زیرا شکاف گسترده در شرایط زندگی به یک انگیزه قوی برای مطالبه‌گری تبدیل می‌شود.
بحران های اقتصادی: در شهرهایی که بیشترین آسیب را از رکود اقتصادی، تورم یا اقدامات ریاضتی می‌بینند، کارگران ممکن است به دلیل کمبود مایحتاج اولیه و کاهش معیشت به اعتراض وادار شوند. فشارهای مالی می‌تواند به انگیزه اصلی کارگران برای برگزاری اعتراضات گسترده تبدیل شود.
– شیوه مواجهه حکومت و میزان سرکوب:
استراتژی دولت: برخی از شهرها ممکن است شاهد اعتراضات بیشتری باشند چرا که دولت ممکن است درجاتی از ناآرامی ها را در آن مناطق تحمل کند و محاسبه کند که عواقب سرکوب زیانبارتر خواهد بود. برای مثال، سرکوب اعتراضات در شهرهای حساس اقتصادی یا سیاسی مانند خوزستان یا اراک و یا سرکوب اعتراضات پرستاران در شیراز، می‌تواند ناآرامی‌های گسترده‌تری ایجاد کند، بنابراین رژیم‌های اقتدارگرا ممکن است اجازه تظاهرات کنترل‌شده را بدهند.
مراکز کلیدی اقتصادی: شهرهایی که به عنوان قطب صنایع حیاتی، مسیرهای تجاری یا مراکز مالی عمل می‌کنند، ممکن است اهرم بیشتری در اختلافات کارگری داشته باشند. کارگران در این شهرها می‌دانند که اقدامات آنها می‌تواند اقتصاد یا زنجیره تامین را مختل کند و تأثیر اعتراضات آنها را افزایش دهد. به عنوان مثال می‌توان به اعتراضات کارگران در مناطق نفت، گاز و پتروشیمی اشاره کرد که متاثر از همین شرایط است.
– نزدیکی جغرافیایی به قدرت سیاسی:
نزدیکی به سرمایه: شهرهای نزدیک به پایتخت سیاسی یا مراکز قدرت ممکن است شاهد اعتراضات مکرر باشند، زیرا کارگران معتقدند که صدای آنها بیشتر به تصمیم گیرندگان می‌رسد یا توجه رسانه‌ها را جلب می‌کند. قرار گرفتن در نزدیکی مقر دولت می‌تواند به اعتراضات بیشتر دیده شود و خواسته‌های آنها را تقویت کند. با این حال در تهران امکان برگزاری تجمعات گسترده در سالهای اخیر کمتر و کمتر شده است. تنها در برخی موارد که مطالبات کارگران در شهر مبدا به نتیجه نمی‌رسد، گروههایی از آنان در قالب دسته‌های چند نفره در مقابل مراکز دولتی در تهران تجمع می‌کنند تا پاسخ سریع‌تری نسبت به مطالبات خود دریافت کنند.
دسترسی به رسانه‌ها و اطلاعات: مراکز شهری با دسترسی بهتر به رسانه‌های مستقل، رسانه‌های اجتماعی یا شبکه های ارتباطی جایگزین، بیشتر شاهد گسترش اعتراضات هستند. توانایی به اشتراک‌گذاری سریع اخبار مربوط به اقدامات کارگری یا هماهنگ کردن تلاش‌ها در کشورهایی که کانال‌های ارتباطی رسمی به شدت تحت کنترل هستند، بسیار مهم است.
شبکه‌های غیررسمی و همبستگی:
شبکه‌های کارگری زیرزمینی: در شهرهایی که سازماندهی کارگری و صنفی، زیرزمینی شده، شبکه‌های غیررسمی همبستگی ممکن است همچنان رشد کنند. این شبکه‌ها به کارگران اجازه می‌دهند تا اعتراضات را بی سر و صدا سازماندهی کنند و به سرعت و به طور غیرمنتظره‌ای بسیج شوند تا از سرکوب دولت پیشی بگیرند. روابط قومی، فرهنگی و اشتراکات طبقاتی در شکل‌گیری این همبستگی موثر است.
همبستگی در میان بخش‌ها: در برخی شهرها، وجود صنایع متعددی که از نظر منافع شغلی با یکدیگر همپوشانی دارند (مانند حمل ونقل، ساخت و ساز، بخش عمومی) می‌تواند همبستگی را بین گروههای مختلف کارگران تقویت کند. این حمایت بین بخشی با ایجاد تجمعات بزرگتر و هماهنگ‌تر که سرکوب آنها سخت‌تر است، اعتراضات را تقویت می‌کند.
شرایط سخت کار:
صنایع با شرایط سخت: در شهرهایی با صنایعی که به دلیل شرایط سخت کاری (مانند محیط های کاری خطرناک، ساعات کاری طولانی یا دستمزد کم) شناخته شده‌اند، سطح نارضایتی بیش از سایر شهرهاست. کارگران در این بخش‌ها ممکن است گزینه‌های کمتری برای مطالبه‌گری مستقیم داشته باشند که به رغم خطرات سرکوب منجر به اعتراض‌های مکرر و ناامیدکننده می‌شود.
با در نظر گرفتن این عوامل می‌توان گفت که شهرهایی با ترکیبی از تمرکز صنعتی، کنشگری تاریخی، نابرابری اقتصادی و اهمیت استراتژیک، احتمالاً اعتراضات کارگری و صنفی بیشتری را حتی در شرایط سرکوب تجربه می‌کنند. وجود شبکه‌های سازماندهی غیررسمی و میزان تحمل دولت در قبال ناآرامی‌ها نیز نقش کلیدی در پراکندگی جغرافیایی و چگونگی ظهور اعتراضات دارد.
