چگونه خطر فرسایشی شدن اعتراض کارگری را کاهش دهیم: مزایا و معایب اعتراضات کارگری طولانی مدت برای کارگران

تارنمای داوطلب: دور جدید اعتراضات صنفی کارگران «گروه ملی فولاد اهواز» در حالی در هفته آخر بهمن ماه آغاز شده است که به نظر می‌رسد با وجود برگزاری چندین تجمع و اعتصاب کارگری در ماههای گذشته، همچنان نیمی از مطالبات کارگران از سوی مدیریت گروه ملی فولاد بی‌پاسخ مانده است. گرچه در پی برگزاری چند تجمع و اعتصاب یک هفته‌ای، بخشی از مطالبات کارگران از جمله اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل وارد فاز اجرایی شده اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که تداوم اعتصابات در هفته اخیر با خواست مقابله با فساد در سطح مدیریتی، همسان‌سازی دستمزدها برابر با دیگر شرکتهای فولادی و در واکنش به ایرادات برطرف نشده در طرح طبقه بندی مشاغل صورت گرفته است. خواسته‌هایی که البته کارگران معترض در فقدان هرگونه تشکل‌یابی رسمی و تنها در قالب تصمیم‌گیری های جمعی و مشورتی با حضور نمایندگان کارگری قادر به پیگیری آنها هستند. با احتساب این دور از اعتراضات، از آبان ماه تاکنون نزدیک به 4 دور اعتراض کارگری بیش از سه روزه در گروه ملی فولاد اهواز برگزار شده که اغلب با توقف فعالیت همه بخش‌های تولیدی این کارخانه همراه بوده است.

اعتراضات دنباله‌دار در میان گروههای صنفی و کارگری، تنها مختص کارگران فولاد اهواز نیست. در میان خبرها و گزارش‌های مرتبط با کارگران و مزدبگیران، نمونه‌های زیادی را می‌بینیم که ماهها و شاید سالهاست در کارخانه‌ها، ادارات، سازمان‌ها و یا مقابل مراکز و دستگاههای دولتی فریاد اعتراض خود را بلند کرده‌اند اما همچنان مطالباتشان بی‌پاسخ مانده است. شاخص‌ترین آنها بازنشستگان تامین اجتماعی، بازنشستگان کشوری، بازنشستگان مخابرات، کارگران صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و کارگران شهرداری‌ها هستند که با وجود اینکه سالهاست حقوق از دست رفته خود را مطالبه می‌کنند، اما همچنان مطالباتشان بی‌پاسخ مانده است. بی‌توجهی کارفرمایان و در سطح کلان نهادهای ناظر دولتی به این مطالبات و وجود موانع و محدودیت‌ها در مسیر تشکل‌یابی و سازماندهی از جمله دلایلی است که به نتیجه رسیدن مطالبات کارگری را سخت و دور از دسترس کرده است. گرچه به باور فعالان اجتماعی نفسِ تداوم مطالبه‌گری در چنین فضایی ستودنی و انگیزاننده است اما مطالعات متعددی نشان می‌دهد که طولانی شدن اعتراضات کارگری در کنار مزایایی که می‌تواند داشته باشد، معایبی دارد که کنشگران کارگری و صنفی نمی‌توانند نسبت به آنها بی‌توجه باشند. در ادامه به صورت خلاصه به برخی از این موارد اشاره خواهیم کرد.

مزایای طولانی شدن اعتراضات کارگری:

افزایش آگاهی: اعتراضات طولانی مدت می‌تواند توجه افراد زیادی را به مطالبات کارگران جلب کند و حمایت عمومی و رسانه‌ای را جلب کند.

افزایش قدرت چانه زنی: نشان دادن تعهد تزلزل ناپذیر در پی تداوم اعتراضات، می‌تواند قدرت چانه زنی کارگران را تقویت کرده و کارفرمایان را تحت فشار قرار دهد تا به برخی از خواسته ها تن دهند.

ایجاد همبستگی: اعتراضات می‌تواند اتحاد و انسجام بین کارگران را تقویت کند و خواسته جمعی آنها را به درستی منعکس کند.

ایجاد ظرفیت برای تغییر سیاست: در موارد نادر، اعتراضات مداوم می‌تواند منجر به تغییرات قانونی به نفع حقوق کارگران شود.

معایب طولانی شدن اعتراضات کارگری:

مشکلات اقتصادی: اعتصابات و تحریم‌هایی که در نتیجه یک اعتراض صنفی یا کارگری رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به کاهش یا عدم پرداخت دستمزدها از سوی کارفرما، فشار مالی و از دست دادن احتمالی شغل شود.

ناامیدی عمومی: اعتراض طولانی مدت در صورتیکه نتیجه قابل توجهی در برنداشته باشد، به طور بالقوه می‌تواند در منفی شدن دیدگاه افکار عمومی نسبت به روند اعتراض و نتیجه‌بخش بودن آن تاثیر داشته باشد.

سرکوب دولتی: مقامات ممکن است به تاکتیک های سرکوب مانند دستگیری، خشونت، یا سانسور رسانه ها، ممانعت از فعالیت های اعتراضی و خاموش کردن صداها متوسل شوند.

دستکاری رسانه ها: پوشش مغرضانه یا منفی رسانه ها می‌تواند پیام اعتراض را نادرست معرفی کند، اهداف آن را بی‌اعتبار کند، و همدلی عمومی را کاهش دهد.

تلافی کارفرما: کارفرمایان ممکن است در پاسخ به اعتراضات طولانی مدت به تاکتیک های خشن مانند تهدید کارگران، کاهش دستمزد، معرفی آنها به عنوان خرابکار به مراجع قضایی و انتظامی یا فعالیت های تخریب‌گرانه دیگر متوسل شوند.

تفرقه و فرسودگی: اعتراضات طولانی‌مدت می‌تواند روابط بین کارگران را نیز دچار تزلزل کند و منجر به خستگی و بی انگیزگی شود و وحدت کلی را به خطر بیندازد.

شکاف های داخلی: تفاوت در نظرات، رویکردها یا سبک های رهبری در گروه معترض می‌تواند منجر به درگیری های داخلی و تضعیف وحدت شود.

فقدان رهبری مشخص: رهبری قوی و مؤثر برای حفظ تمرکز، استراتژی و ارتباطات بسیار مهم است و فقدان آن می تواند به فرسایش کمک کند.

مدیریت مدت اعتراضات کارگری

اما برای اینکه از خطر فرسایشی شدن اعتراضات کارگری بکاهیم، برخی راهبردها پیشنهاد شده که می‌تواند مورد توجه فعالان کارگری قرار گیرد. گرچه این راهبردهای پیشنهادی، اتحادیه‌ها و تشکل‌های کارگری را به عنوان سازمانده اصلی اعتراضات مخاطب قرار داده‌اند و از رهبران و اعضای این سازمان‌ها انتظار دارند تا ریسک‌های احتمالی را پیش‌بینی و برای کاهش آنها از اقدامات پیشگیرانه استفاده کنند، اما در فقدان امکان تشکل‌یابی در ایران این وظیفه بر عهده تک تک اعضای حاضر در یک کنش جمعی کارگری است تا با همفکری و همکاری با یکدیگر از خطر فرسایشی شدن اعتراضات جمعی بکاهند. برخی اقدامات پیشنهادی در این زمینه عبارتند از:

اهداف و جدول زمانی مشخص ایجاد کنید: اهداف قابل دستیابی را تعریف کنید و برای جلوگیری از تمدید مدت زمان اعتراضات بی هدف، جدول زمانی واقع بینانه برای مذاکرات تعیین کنید.

تاکتیک های چندگانه: تاکتیک های متنوعی مانند راهپیمایی‌ها، اطلاع‌رسانی رسانه ها و کمپین‌های فشار عمومی را برای حفظ اتحادی که به وجود آورده‌اید بدون تکیه بر اعتصاب‌های طولانی مدت اجرا کنید.

ارتباطات باز: ارتباط شفاف با اعضا، حامیان و عموم مردم برای ایجاد تفاهم و جلب حمایت گسترده‌تر حفظ کنید.

مشارکت چرخشی: با تغییر نقش های فعال برای مدیریت خستگی و فرسودگی، مشارکت گسترده تر را تشویق کنید.

آمادگی مذاکره: آماده مذاکره فعالانه و مصالحه برای دستیابی به اهداف و در عین حال پافشاری بر تحقق خواسته‌های اصلی باشید.

پیام‌رسانی مؤثر: پیام‌های واضح و منسجمی را ایجاد کنید که در بین مردم و گروههای اجتماعی طنین‌انداز شود و به طور مؤثر اهداف و نارضایتی‌های اعتراضی را منتقل کند.

جستجوی حمایت از بازیگران دیگر: از منابع سایر انجمن ها، اتحادیه ها، متخصصان حقوقی یا سیاستمداران و سازمان های دیگر برای راهنمایی و میانجیگری استراتژیک استفاده کنید.

تطبیق با شکست ها: در مواجهه با چالش ها انعطاف پذیر باشید، از شکست ها درس بگیرید و استراتژی ها را برای حفظ شتاب و اثربخشی تطبیق دهید.

خطر فرسایش در اعتراضات: یک تهدید چند وجهی

مروری بر لیستی که از مزایا و معایب طولانی‌شدن اعتراضات تهیه شده نشان می‌دهد که دلایل زیادی برای احتمال فرسایشی شدن یک اعتراض طولانی‌مدت وجود داردو تهدیدهای فراروی آن یک تهدید چند وجهی است که سطوح داخلی و خارجی درگیر در یک اعتراض را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در واقع اعتراضات، علی‌رغم ذات مطالبه‌گرانه‌شان، مستعد فرسایش هستند. این مسئله می‌تواند تأثیر مثبت احتمالی آنها را تضعیف کند و مانع از توانایی آنها در دستیابی به اهداف شود.

در عین حال باید به این نکته توجه داشت که گرچه اعتراضات ابزار قدرتمندی برای تغییر اجتماعی هستند، اما درک خطرات فرسایش برای موفقیت آنها بسیار مهم است. معترضان با پرداختن به عوامل داخلی و خارجی، به کارگیری راهبردهای مؤثر و حفظ رویکردی فعالانه می توانند فرسایش را کاهش داده و احتمال دستیابی به اهداف خود را افزایش دهند.به یاد داشته باشید، مبارزه برای عدالت اجتماعی یک فرآیند مداوم است و انعطاف‌پذیری، برنامه‌ریزی استراتژیک و سازگاری کلیدی برای غلبه بر چالش‌ها و دستیابی به تغییرات تأثیرگذار هستند.