داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: سرانجام بعد از حدود سه ماه تاخیر، روز جمعه هفتم مهر ماه ۱۴۰۲، ششمین دوره انتخابات هیات مدیره و شورایعالی نظام پرستاری برگزار شد. گرچه هنوز نتایج قطعی آن مشخص نیست اما بنابر اذعان مسئولان هیات مرکزی نظارت بر انتخابات، مشارکت سه برابری جامعه پرستاری را نسبت به دوره‌های قبل در پی داشته و بیش از ۴۹ هزار نفر در آن شرکت کرده‌اند. انتخاباتی پرحاشیه که شائبه مهندسی آن در دو سه ماه گذشته به بحث داغ محافل مجازی پرستاران و فعالان صنفی آنان تبدیل شده است.
تاخیر در برگزاری انتخابات، معرفی لیستی از منتخبین منتسب به وزارتخانه با نام ائتلاف “آرمان پرستاری” و همچنین رد صلاحیت گسترده اعضای طیف “عدالتخواه” وابسته به خانه پرستار که در سالهای اخیر یکی از منتقدین جدی سیاست‌های وزارت بهداشت و عملکرد نظام پرستاری بودند از جمله دلایل تقویت شبهه مهندسی انتخاب از سوی وزارت بهداشت به عنوان متولی برگزاری این انتخابات بود. این در حالیست که در روز برگزاری انتخابات نیز گزارش‌های پراکنده فعالان پرستاری در فضای مجازی از تخلف برخی ائتلاف‌ها برای جذب آراء بیشتر حکایت دارد. تخلفاتی چون خرید رای، چاپ کارت‌های غیرقانونی نظام پرستاری برای اخذ رای، تهدید و تطمیع پرستاران و کادر درمان از طریق ارائه کارت هدیه یا برگزاری دوره‌های رایگان از جمله این تخلفات است که صحت وقوع آنها از سوی هیات نظارت بر انتخابات تایید نشده است.
درباره انتخابات نظام پرستاری
سازمان نظام پرستاری در زمره سازمان‌هایی با سازوکار حرفه‌ای است که جرقه اولیه شکل‌گیری آن در اواسط ۷۰ شمسی، توسط گروهی از دانشجویان پرستاری پایه‌گذاری شد. شوراهای همبستگی پرستاران در نتیجه همین فعالیت‌ها تشکیل شد و با آگاهی رسانی در خصوص لزوم پیگیری مشکلات جامعه پرستاری از طریق یک نظام صنفی، زمینه‌های ایجاد یک سازمان صنفی فراهم شد. پس از تشکیل رسمی این سازمان صنفی، نظام پرستاری در چهار سال اول فعالیت خود توانست از ۱۳۰ هزار پرستار در سراسر کشور، ۵۲ هزار نفر را به عضویت خود درآورد و اکنون با گذشت بیش از دو دهه فعالیت، نزدیک به ۲۰۰ هزار عضو دارد.
این سازمان که اهداف خود را در قالب اساسنامه‌ای ۲۸ ماده‌ای دنبال می‌کرد؛ تلاش در جهت اصلاح و رشد حرفه پرستاری، کوشش در جهت برقراری، حفظ و حمایت از حقوق مادی و معنوی و صنفی پرستاران، تلاش در جهت اجرای موازین و ارزش‌های اسلامی در بخش پرستاری، افزایش سطح دانش و مهارت و آموزش پرستاران حین خدمت آشنا ساختن جامعه نسبت به وظایف ونوع خدمات پرستاران و همکاری با سازمانها و موسسات قانونی در کشور و در مجامع بین‌المللی را در زمره الویت‌های اجرایی خود قرار داده است.
انتخابات سازمان نظام پرستاری هر ۴ سال یک بار برگزار می شود و تاکنون شش دوره از آن برگزار شده است. برگزاری این انتخابات به دلیل ذینفع بودن سازمان نظام پرستاری، به وزارت بهداشت واگذار شده است. بر این اساس، ستاد اجرایی مرکزی انتخابات و هیات نظارت بر انتخابات تیم اجرایی انتخابات نظام پرستاری را تشکیل می‌دهند که توسط وزیر بهداشت منصوب می‌شوند. رییس هیات نظارت، یک نماینده از سوی وزیر بهداشت، دو نفر نماینده از مجلس با معرفی کمیسیون بهداشت و درمان، یک نفر نماینده وزارت کشور، یک نفر نماینده دادستان کل کشور و دو نفر نماینده نظام پزشکی در هیات نظارت حضور دارند.
صلاحیت کاندیداهای این انتخابات که از اعضای سازمان نظام پرستاری هستند نیز باید توسط نهادهایی چون وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه، دادستانی، نیروی انتظامی و ثبت احوال تایید شود. این موضوع نشان‌دهنده سازوکار مداخله‌پذیر و غیردموکراتیک ناظر بر عملکرد این نهاد صنفی و حرفه‌ای است که در سایر تشکل‌های و نهادهای حرفه‌ای و صنفی در ایران نیز قابل مشاهده است.
پس از عبور از فیلتر ارزیابی صلاحیت توسط نهادهای غیرمرتبط، فرآیند انتخابات آغاز می‌شود. در دوره های گذشته دو ائتلاف “پرستاران عدالتخواه” (وابسته به خانه پرستار) و ائتلاف “اتحاد و همدلی” لیستی از کاندیداهای منتخب خود را به پرستاران معرفی می‌کردند. در این دوره اما ائتلاف اتحاد و همدلی به دو شاخه ائتلاف “همه با هم” برای پرستاری (منتسب به رئیس فعلی سازمان نظام پرستاری) و ائتلاف “آرمان ” (وابسته به وزارت بهداشت) تقسیم شده است.
رد صلاحیت‌های گسترده در این دوره از انتخابات نظام پرستاری عمدتا معطوف به ائتلاف عدالتخواهان و کنشگران صنفی چون محمد شریفی مقدم(دبیرکل خانه پرستار و قائم مقام و معاون سابق نظام پرستاری) بود که از جمله منتقدین سازوکار پزشک‌سالار حاکم بر وزارت بهداشت و تبعیض سیستماتیک میان پزشک و پرستار در سالهای اخیر بود. به گفته دبیرکل خانه پرستار که سخنگوی ائتلاف عدالتخواهان است در مجموع در انتخابات ششمین دوره نظام پرستاری، بیش از ۱۶۰ نفر از کاندیداها عمدتا از ائتلاف پرستاران عدالتخواه رد صلاحیت شده‌اند که به گفته او این موج ردصلاحیت‌ها در دوره‌های اخیر بی‌سابقه بوده است. با وجود این ردصلاحیت‌ها، ائتلاف پرستاران عدالتخواه با ارائه لیستی در انتخابات شرکت کرد تا تنور انتخابات داغ بماند.
شبهه مداخله وزارت بهداشت برای لغو انحصارگرایی دو ائتلاف اصلی نظام پرستاری
در دوره‌های گذشته انتخابات نظام پرستاری، دو ائتلاف شامل «ائتلاف پرستاران عدالتخواه» و «ائتلاف هویت، رفاه و همدل» در انتخابات نظام پرستاری، شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات داشته‌اند. پرستاران عدالتخواه که حمایت تشکل‌هایی چون خانه پرستار را به همراه دارند، ضد پزشک‌سالاری حاکم بر نظام سلامت شعار می‌دهد و برقراری عدالت همه جانبه را مدنظر قرار داده‌اند. این در حالیست که ائتلاف هویت، رفاه و همدلی از سوی طیف عدالتخواه به همسویی با سیاست‌های وزارت بهداشت و انفعال در مقابل خواستها و مطالبات پرستاران متهم می‌شوند.
تجربیات سالهای گذشته نشان داده که در برخی دوره‌ها یکی از این دو ائتلاف اکثریت کرسی‌های شورای عالی را به خود اختصاص داده و ائتلاف رقیب نیز شانسی برای رسیدن به مرحله بازرسی نداشته است. با این حال در ششمین دوره انتخابات نظام پرستاری شبهه ایجاد یک تیم انتخاباتی منتسب به وزارت بهداشت به نام ائتلاف “آرمان” احتمال مداخله وزارت بهداشت در روند انتخابات و لغو انحصارگرایی از دو ائتلاف اصلی نظام پرستاری را به یکی از مهمترین بحث‌های محافل و گروههای مجازی پرستاران تبدیل کرده است.
به باور برخی فعالان صنفی که به طیف عدالتخواه و خانه پرستار منتسب هستند، تلاش برای شکل‌گیری ائتلاف‌های جدید و وابسته به ساختار قدرت در جریان انتخابات نظام پرستاری با هدف انفعال این سازمان و جلوگیری از بروز اعتراضات صنفی در گروههای پرستاری صورت می‌گیرد. با وجود این انتقادها اما گروههای منتقدی چون خانه پرستار که در سالهای اخیر سازماندهی اعتراضات صنفی پرستاران را بر عهده گرفته‌اند هم نتوانسته‌اند از مشارکت حداکثری پرستاران برای پیشبرد منافع صنفی استفاده کنند. سرگردانی میان اتخاذ رویکرد حزبی یا صنفی، فقدان سازماندهی موثر و نظام‌مند بدنه معترض پرستاران ، عدم تمرکز بر بسیج نیروها و کمبود قدرت لابی‌گری در سطوح سیاست‌گذاری از جمله چالش‌های فراروی فعالیت گروههایی است که منتقد سازوکارهای حاکم بر وزارت بهداشت و نظام پرستاری هستند.
بدنه پرستاری مدت‌هاست با چالش‌هایی چون عدم رضایت از نحوه اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری، عدم پرداخت فوق العاده خاص، کمبود نیروی پرستار و پایین بودن نرخ اضافه کاری مواجه است. در چنین شرایطی عملکرد نامطلوب نظام پرستاری برای پیشبرد مطالبات صنفی پرستاران و محدودیت‌های ایجاد شده برای فعالیت آزادانه تشکل‌های صنفی بر عمق نارضایتی پرستاران افزوده است.
