مروری بر مهمترین تجمعات کارگری برگزار شده در اردیبهشت ۱۴۰۱: ماه اعتراض و سرکوب گسترده

به گزارش تارنمای داوطلب؛ اعتراضات صنفی و کارگری در ایران همزمان با بحران معیشت و افزایش شکاف درآمدی در حال گسترش است. مروری بر خبرهایی که برخی از آنها در خبرگزاری‌های داخلی و برخی دیگر در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و مورد صحت‌سنجی قرار گرفته نشان می‌دهد که در دومین ماه از بهار ۱۴۰۱، دهها تجمع صنفی از سوی کارگران (اعم از شاغل و بازنشسته) در بخش‌های مختلف صنعتی ، آموزشی، حمل ونقل عمومی و خدماتی برگزار شده است. این تجمعات در حالی برگزار شد که همزمان با فرارسیدن روز جهانی کارگر، تعداد زیادی از فعالان صنفی و سندیکایی در ایران بازداشت شدند و برای بسیاری، پرونده‌های قضایی تشکیل شد. از جمله در جریان تجمعات سراسری معلمان که در روزهای یکم، یازدهم و بیست و دوم اردیبهشت ماه برگزار شد، دهها معلم و فعال صنفی سرشناس بازداشت شدند که ۲۲ نفر از آنان تا لحظه انتشار این گزارش همچنان در بازداشت به سر می‌برند. در جریان تجمعات کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی نیز ،دهها کارگر بازداشت شدند که بر اساس گزارش‌های منتشر شده، ۱۱ نفر از آنان کماکان در بازداشت به سر می‌برند. بررسی‌های «داوطلب» نشان می‌دهد که با وجود تنوع و تکثرمطالبات مطرح شده، به طور کلی می‌توان مهمترین خواسته‌های گروههای معترض مزدبگیران را به ترتیب در چند بخش صورتبندی کرد:

• افزایش دستمزد و مستمری متناسب با مصوبات شورایعالی کار
• پرداخت معوقات مزدی، بیمه‌ای و تامین امنیت شغلی
• پایان دادن به برخورد امنیتی و قضایی با فعالان صنفی

در عین حال بیشترین تجمعات صنفی را به ترتیب این گروهها برگزار کردند:

• بازنشستگان تامین اجتماعی (با برگزاری تجمعات متوالی در روزهای یکشنبه)،
• کارگران پیمانی و پروژه‌ای نفت و گاز
• معلمان شاغل و بازنشسته

 

مروری بر میزان پراکندگی و نواحی جغرافیایی تجمعات اعتراضی برگزار شده نیز نشان می‌دهد که عمده این تجمعات دور از مرکز(پایتخت)، در شهرستان‌ها و یا مراکز استان‌ها در محیط کار و یا مقابل نهادهای دولتی در جریان بوده است. در عین حال اغلب تجمعات یک ماه اخیر به غیر از تجمعات صنفی معلمان که با فراخوان شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان یا به دعوت نهادهای صنفی صورت گرفته، به صورت غیرسازماندهی شده از طریق هماهنگی در گروههای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برگزار شده‌اند.

گسترده‌ترین تجمعات یک ماه اخیر را معلمان شاغل و بازنشسته و کارگران پیمانی پروژه‌های نفت و گاز و پتروشیمی برگزار کردند. برخی از تجمعات برگزار شده، روزهای متوالی در جریان بوده‌اند.

عدم اجرای مصوبه شورایعالی کار در خصوص افزایش ۵۷ درصدی مزد و عدم افزایش مستمری بازنشستگان در سال جدید، مهمترین مطالبه کارگران و بازنشستگان در تجمعات اعتراضی یک ماه اخیر بود.

برخوردهای امنیتی و پرونده‌سازی علیه فعالان صنفی، در یک ماه گذشته شدت گرفت و دهها فعال صنفی و سندیکایی به زندان افتادند. افزایش سرکوب، گرچه اعتراضات صنفی را متوقف نکرد و واکنش‌های گسترده داخلی و خارجی را در پی داشت، اما منجر به کاهش سطح مشارکت معترضین در برخی اعتراضات از جمله آخرین اعتراض سراسری معلمان شد.

از سرگیری اعتصابات در میان کارگران پیمانی نفت و گاز با نزدیک شدن به تابستان، مهمترین خبر اعتراضات کارگری یک ماه اخیر بود. اینطور که کانال مجازی شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی نفت خبر داده، کارگران حداقل ده واحد پیمانکاری در یک ماه گذشته در اعتراض به عدم افزایش حقوق ودستمزد طبق کمپین ۲۰-۱۰ دست از کار کشیده‌اند. در نتیجه این اعتصابات برخی از پیمانکاریها که تعداد آنها مشخص نیست، مجبور به پذیرش خواسته‌های کارگران شده‌اند و برخی دیگر همچنان با تهدید به اخراج به این خواسته‌ها تن نمی‌دهند.

اردیبهشت اما با ثبت یک تجربه موفق از اعتصاب صنفی کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران به پایان رسید.  تجمع و اعتصاب کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی که روزهای ۲۶ و ۲۷ اردیبهشت ماه، در اعتراض به عدم اجرای مصوبه شورایعالی کار مبنی بر افزایش ۵۷ درصدی دستمزد برگزار شد و در نهایت به عقب‌نشینی کارفرما و افزایش دستمزد کارگران تا ۴۰ درصد منجر شد. این حرکت جمعی نشان داد که مقاومت صنفی کارگران بر سر اهداف مشخص و مورد توافق در برخی از بخش‌های استراتژیک همچون حمل ونقل عمومی، منجر به امتیازگیری از کارفرما و قدرتیابی کارگران در جهت تحقق سایر مطالبات صنفی می‌شود. گرچه در جریان تجمع و اعتصاب کارگران شرکت واحد که منجر به تعطیلی موقت ناوگان حمل و نقل عمومی تهران شد، گروهی از کارگران و رانندگان با سرکوب پلیس و نیروهای امنیتی بازداشت شدند و کماکان نیز در بازداشت به سر می‌برند اما برآورده شدن مطالبه‌ای که اعتراضات حول محور آن شکل گرفت، تجربه‌ای موفق از حرکت جمعی کارگران را ثبت کرد که می‌تواند برای سایر کنشگران صنفی به مثابه یک کلاس درس باشد.

برای درک بهتر این نتایج، بهتر است به خبرهای منتشر شده از تجمعات یک ماه اخیر کارگران در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نگاهی بیاندازیم. جدول زیر نشان می‌دهد که کدام گروهها، در چه روزهایی و به چه دلایلی تجمعات صنفی برگزار کرده‌اند.