داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: با گذشت دو هفته از شروع سال جدید، آمار اعتراضات کارگری نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته رکورد زده است. مروری بر اخبار منتشر شده از اعتراضات در شهرهای مختلف کشور در رسانه رسمی «ایلنا» و کانال مجازی «اتحادیه آزاد کارگران ایران» و مقایسه آن با نوروز ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که اعتراضات کارگران و مزدبگیران ایرانی با توالی و سرعت بیشتری در حال انجام است. بازنشستگان، رانندگان حمل و نقل شهری، کارگران واحدهای صنعتی چون نیشکر هفت‌تپه، پرستاران و معلمان از جمله گروههایی هستند که تنها در فاصله اول تا۱۶ فروردین ۱۴۰۲ در راستای پیگیری مطالبات خود، تجمعات اعتراضی برگزار کرده‌اند.
مهمترین محورهای مطالباتی این گروهها عبارتند از؛
– اعتراض به مصوبه شورایعالی کار در خصوص افزایش ۲۷ درصدی حداقل دستمزد سالانه کارگران و عدم تناسب آن با مفاد قانونی و نیازهای زیستی و معیشتی خانوارهای کارگری
– اعتراض به اجرا نشدن همسان‌سازی، تبدیل قرارداد کارگران فصلی و بازگشت به کار نمایندگان اخراجی
– اعتراض به معوقات حقوقی و ناعادلانه بودن تعیین رتبه در قانون رتبه‌بندی معلمان
– اعتراض به آئین‌نامه اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و مبلغ کم پرداختی به پرستاران
با یک جستجوی ساده در اخبار منتشر شده در دو مرجع مذکور در بازه زمانی اول تا ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ و مدت مشابه آن در سال گذشته می‌توان دریافت که تعداد اعتراضات کارگری به شدت روبه افزایش است.
ارزیابی کمی و کیفی مهمترین اعتراضات کارگری در نوروز
اما اعتراضات از کجا آغاز شد؟
اعتراضات کارگری سال جدید، با انتشار خبر تجمع بازنشستگان تامین اجتماعی شوش و اهواز آغاز شد که با پهن کردن سفره خالی در مقابل فرمانداری این شهرستان به مصوبه مزدی شورایعالی کار اعتراض کردند. از زمان تصویب مصوبه مزدی شورایعالی کار در آخرین روز اسفند ۱۴۰۱، اعتراضات زیادی به افزایش نامتناسب دستمزد سالانه کارگران صورت گرفته که برخی از این اعتراضات در قالب کارزارهای مجازی جمع‌آوری امضا و صدور بیانیه از سوی تشکل‌های شبه حاکمیتی چون “خانه کارگر” و تشکل‌های مستقلی چون “سندیکای کارگران شرکت واحد” و یا “اتحادیه آزاد کارگران ایران” دنبال می‌شود و برخی دیگر به صورت میدانی خواستار لغو مصوبه و ابطال آن توسط دیوان عدالت اداری هستند. فعالان کارگری معتقدند در حالیکه رقم سبد معیشت خانوار کارگری بر اساس گزارش‌های رسمی و غیررسمی از ۱۳ تا ۱۸ میلیون برآورد می‌شود و تورم به حدود ۵۰ درصد رسیده است ، افزایش ۲۷ درصدی حداقل دستمزد به هیچ وجه پاسخگوی نیاز میلیون‌ها خانوار کارگری نیست و منجر به تشدید التهاب اجتماعی و گسترش اعتراضات کارگری خواهد شد. با این حال درخواست لغو مصوبه دستمزد از طریق کارزارهای مجازی با قوت دنبال می‌شود و کنش‌های میدانی تاکنون تنها در خوزستان(شوش و اهواز) با استقبال همراه شده است. علی‌رغم این اعتراضات، بخشنامه مزد ۱۴۰۲ توسط رئیس دولت سیزدهم به دستگاههای ذیربط ابلاغ شده است.
علاوه بر بازنشستگان تامین اجتماعی، جمعی از کارگران نیشکر هفت‌تپه نیز با برگزاری تجمعات متوالی در دو هفته ابتدایی سال جدید خواستار پیوستن سایر کارگران به کارزار اعتراض به دستمزد شدند. آنها در عین حال مطالباتی چون اجرای قانون همسان‌سازی، تبدیل قرارداد کارگران فصلی و بازگشت به کار “اسماعیل بخشی” از نمایندگان اخراجی خود را نیز دنبال کردند. این تجمعات در روزهای در پنجم، نهم، دهم و یازدهم فروردین ماه در محوطه مجتمع نیشکر هفت‌تپه و با حضور جمعی از کارگران از بخش‌های مختلف صورت گرفته است. در این گردهم‌آیی‌ها نمایندگان کارگران در محوطه مجتمع و در محلی به نام «سنگر» که دارای سابقه تاریخی در مبارزات صنفی کارگران هفت‌تپه است حضور یافته و به ایراد سخنرانی در خصوص مطالبات می‌پردازند.
در کنار تجمعات کارگری، گروهی دیگر از مزدبگیران یعنی «معلمان» نیز در برخی از شهرهای کشور در اعتراض به عدم دریافت به موقع حقوق اسفند ۱۴۰۱ و اجرای ناعادلانه رتبه‌بندی تجمعاتی را برگزار کردند. این تجمعات از جمله در شهرهای تبریز، همدان، زنجان و کرمانشاه و در هفته دوم فروردین ماه برگزار شد. در نتیجه این تجمعات بود که قصور آموزش و پرورش در پرداخت به موقع حقوق معلمان از سوی دولت پذیرفته شد و وزیر آموزش و پرورش از سمت خود استعفا داد. فعالان صنفی معلمان از جمله گروه پیگیری مطالبات صنفی و قانونی فرهنگیان شاغل و بازنشسته استان تهران می‌گویند، در صورت عدم پاسخگویی مسئولین به اهم مطالبات معلمان از جمله چون اصلاح آئین‌نامه قانون رتبه‌بندی، پرداخت اضافه‌کاری شش ماهه و تصویب و اعمال فوق‌العاده خاص و ویژه برای فرهنگیان باید شاهد گسترده شدن اعتراضات صنفی در روزهای آینده باشیم.
اما معلمان تنها گروهی نبودند که در بخش ارائه‌دهندگان خدمات اجتماعی اعتراضاتی را سامان دادند. تجمع اعتراضی پرستاران بیمارستان روحانی بابل و اراک نیز در روزهای پایانی تعطیلات نوروز خبرساز شد. پرستاران به مبالغ اندک واریزی بعنوان تعرفه پرستاری و همچنین عدم رسیدگی به سایر مطالبات همچون عدم پرداخت فوق‌العاده خاص معترض بودند. فعالان صنفی پرستاری از جمله اعضای خانه پرستار که یک تشکل غیردولتی است می‌گویند؛ آئین‌نامه تدوینی برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری منجر به نقض حقوق پرستاران شده و منجر به اعتراضات گسترده خواهد شد.
«سازماندهی» و «ائتلاف» حلقه مفقوده مطالبه‌گری کارگران
روند روبه گسترش تجمعات کارگری از ابتدای سال نشان می‌دهد که سال پرالتهابی پیش روی جامعه کارگری در ایران است. افزایش بحران اقتصادی و عدم تناسب هزینه‌های تامین معیشت و درآمد وضعیت کارگران شاغل و بازنشسته را در معرض خطر قرار خواهد داد. تداوم روند بیکارسازی، افزایش معوقات مزدی و اجرا نشدن قوانین و مقررات حمایتی نتیجه مستقیم چنین وضعیتی است. در چنین شرایطی کارگران ایرانی، اعم از کارگران بخش‌های مختلفی صنعتی، تولیدی، خدماتی و غیره راهی جز تشریک مساعی و تلاش برای استفاده از یکی از روش‌های سازماندهی جمعی برای فشار بر کارفرمایان و دولت پیش روی خود ندارند. در این میان، استفاده از روش‌های کم‌هزینه برای سازماندهی جمعی باید در دستور کار فعالان کارگری و صنفی قرار بگیرد. برای این کار، لازم است تا کنشگران از لزوم تقویت و انسجام بدنه برای پیشبرد مطالبات جمعی آگاه باشند و صرفا بر اقدامات هیجانی و پرخطر تمرکز نکنند. ظرفیت سنجی و افزایش دانش و آگاهی بدنه از لزوم کنشگری جمعی برای برآورده کردن مطالبات گروهی مهمترین کارویژه فعالان صنفی و کارگری است. در همین راستا لازم است تا جنبش مزدبگیران و کارگران به عنوان یکی از جریان‌های پیش رو و خبرساز در ده سال گذشته، با بازبینی مسیر طی شده و شناسایی نقاط ضعف و قوت خود یک گام به پیش در جهت سازماندهی فعالیت‌های جمعی بردارد. اقدامات موثری چون برگزاری کارزارها یا کمپین‌های مجازی و برگزاری تجمعات میدانی، تنها با گفتگو و تبادل نظر، شناسایی نقاط ضعف و قوت، فرصت‌ها و چالشهای پیش رو و همچنین استفاده مناسب و استراتژیک از روش‌های مختلف سازماندهی جمعی ممکن است. در این مسیر باید به جای تمرکز بر اختلاف‌های ایدئولوژیک و ساختاری، از ظرفیت همه گروههای رسمی و غیررسمی در جهت اتحاد و ائتلاف‌های فراگیر و موثر که منجر به قدرتگیری طبقه کارگر می‌شود، استفاده کرد.
