داوطلب وب‌سایت داوطلب
چرا الگوبرداری از کشورهای بریکس برای کارگرانی که خارج از روابط معمول کارفرما-کارگر تعریف می‌شوند به نفع کارگران ایرانی نیست؟
احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفتگو با شبکه خبر در دوشنبه‌شب ۸ بهمن، اعلام کرد که پیش از این، هیاتی را به نشست بریکس در روسیه فرستاده بود که از مدل بیمه کشورهایی نظیر برزیل، روسیه، هند و چین برای مشاغل فضای مجازی و اینترنتی نظیر رانندگان تاکسی اینترنتی که خارج از روابط معمول کارفرما-کارگر تعریف می‌شوند الگو بگیرد. وی اعلام کرد که رابطه کارگر و کارفرما در دنیا حال تغییر است و دنیا باید برای این‌گونه روابط راهکار جدیدی طراحی کند.
این گفته‌های وزیر کار و رفاه اجتماعی در شرایطی است که برخی کشورهای خارج از گروه بریکس پس از یک دهه فراز و فرود بیمه‌ای برای مشاغل گیگ، در بازه زمانی ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ با رای دادگاه‌های عالی به تثبیت دست یافتند و از پوشش بیمه برخوردار شدند ولی حقوق کارگران گیگ در کشورهای گروه بریکس همچنان محل مناقشه است.
مشاغل گیگ، به هر نوع کار موقت یا آزاد گفته می‌شود که معمولاً با استفاده از یک پلت‌فرم اینترنتی یا برنامه آنلاین ترتیب داده می‌شود. کارگران گیگ اغلب به جای دریافت حقوق ثابت یا دستمزد ساعتی، به ازای هر کار یا پروژه دستمزد می‌گیرند. رانندگان تاکسی‌های اینترنتی از جمله کارگران مشاغل گیگ به شمار می‌روند که داوطلب پیش از این با بررسی زمینه‌ها و فراز و فرود بیمه تاکسی‌های اینترنتی در کشور، طی مطلبی به برخی جنبه‌های آن پرداخته بود.
هنگام مقایسه اعضای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) با کشورهایی که در حمایت از حقوق کارگران گیگ (مانند بریتانیا، کشورهای اتحادیه اروپا، ایالت‌های ایالات متحده، استرالیا و کانادا) پیشرو بوده‌اند، گروه دوم به طور کلی مدل‌های موفق‌تری برای حفاظت از کارگران گیگ، از جمله رانندگان تاکسی آنلاین، ارائه داده‌اند هرچند که چنین برتری، مطلق نیست.
در مطلب پیش رو، با بررسی پنج شاخص مقایسه می‌کنیم که کدام دسته از این این کشورها در رابطه با کارگران گیگ عملکرد بهتری داشته‌اند.
۱. طبقه‌بندی کارگران و حقوق آنها
کشورهای غیربریکس (مانند بریتانیا، اتحادیه اروپا، ایالت‌های آمریکا):
– بریتانیا کارگران گیگ را به عنوان «کارگران» (یک طبقه بین کارمندان و افراد خوداشتغال) طبقه‌بندی کرده و حقوقی مانند حداقل دستمزد، مرخصی با حقوق و مستمری را برای آنها تضمین می‌کند.
– در اسپانیا، قانون “Rider Law” (مصوب ۲۰۲۱) رانندگان تحویل کالا را به عنوان کارمند طبقه‌بندی می‌کند.
– ایالت کالیفرنیا در آمریکا تلاش کرده تا کارگران گیگ را به عنوان کارمند طبقه‌بندی کند. هرچند ساز و کار چنین از طریق لایحه قانون AB5، با اصلاحاتی مانند Proposition 22 روبرو شد.)
بریکس:
– اکثر کشورهای بریکس کارگران گیگ را به عنوان پیمانکاران مستقل طبقه‌بندی می‌کنند که به معنای محدودیت در حمایت‌های قانونی است.
-چین پیشرفت‌هایی داشته و شرکت‌ها را ملزم کرده تا حداقل درآمد و بیمه پایه را برای کارگران تضمین کنند. هند نیز بحث‌هایی را در زمینه رفاه کارگران گیگ آغاز کرده است، اما هنوز اقدامات عملی قابل توجهی انجام نشده است.
نتیجه: کشورهای غیربریکس چارچوب‌های قانونی روشن و سازوکارهای اجرایی آنها حمایت بهتری از حقوق کارگران ارائه داده‌اند.
۲. درآمد حداقلی و مزایا
کشورهای غیر بریکس:
-کشورهای مانند بریتانیا و کشورهای اتحادیه اروپا، حداقل دستمزد، مرخصی با حقوق، و گاهی اوقات مستمری برای کارگران گیگ تضمین می‌کنند.
-استرالیا و کانادا شفافیت در پرداخت دستمزد و حداقل درآمد را تأکید کرده‌اند.
بریکس:
-اکثر کشورهای بریکس حداقل درآمد را تضمین نمی‌کنند. چین و هند الزام شرکت‌ها برای مشارکت در بیمه اجتماعی را در دستور کار دارند اما اجرا هنوز ناقص است.
-در کشورهای بریکس، پلتفرمها (در جایگاه کارفرما) غالباً قدرت بیشتری در مذاکرات دارند و کارگران از اختیارات محدودی برخوردارند.
نتیجه: کشورهای غیر بریکس درآمد بالاتر و تضمین‌های بیشتری برای کارگران فراهم می‌کنند.
۳. شفافیت الگوریتم‌ها و شیوه‌های عادلانه
کشورهای غیر بریکس:
– در کشورهای اتحادیه اروپا، مانند فرانسه، شرکت‌ها ملزم هستند نحوه تأثیر الگوریتم‌ها بر پرداخت و تخصیص کارها را افشا کنند.
– برخی ایالت‌های آمریکا شفافیت درباره نحوه محاسبه هزینه‌ها و کمیسیون‌ها را الزامی کرده‌اند.
بریکس:
– شفافیت الگوریتم‌ها در اکثر کشورهای بریکس اولویت ندارد. رانندگان اغلب نمی‌دانند که پلتفرمها چگونه کرایه‌ها را تعیین می‌کنند یا وظایف چگونه تخصیص داده می‌شود.
– این عدم شفافیت باعث بی‌اعتمادی و ایجاد عدم تعادل قدرت میان پلتفرمها و کارگران گیگ می‌شود.
نتیجه: کشورهای غیر بریکس با تمرکز بر شفافیت داده‌ها موجب عادلانه‌تر شدن سیستم شده‌اند.
۴. ایمنی و بیمه
کشورهای غیر بریکس:
– بیشتر کشورهای غیربریکس بیمه حوادث و اقدامات ایمنی برای کارگران گیگ را الزامی کرده‌اند.
– استرالیا استانداردهای سختگیرانه‌ای برای ایمنی رانندگان تحویل کالا دارد و فرانسه شرکت‌ها را ملزم به ارائه بیمه حوادث می‌کند.
بریکس:
– چین در میان اعضای بریکس در زمینه ارائه بیمه حوادث و حمایت‌های اجتماعی پیشرو است. هند و آفریقای جنوبی از نظر ایمنی رانندگان و پوشش بیمه بسیار عقب‌تر هستند.
– برزیل برخی اقدامات ایمنی دارد، اما پوشش جامع برای کارگران گیگ ارائه نمی‌دهد.
نتیجه: کشورهای غیر بریکس با تضمین بیمه بهتر از کشورهای بریکس، ایمنی کارگران را در اولویت قرار می‌دهند.
۵. نوآوری و انعطاف‌پذیری
کشورهای غیر بریکس:
– این کشورها تعادل بین مقررات و نوآوری را حفظ کرده‌اند. پلتفرم‌هایی مانند Uber و Deliveroo با رعایت قوانین کار، خدمات خود را توسعه داده‌اند.
– انعطاف‌پذیری کارگران همچنان یک اولویت است، حتی زمانی که حقوق آنها بهبود می‌یابد.
بریکس:
– کشورهای بریکس بیشتر بر رشد پلتفرمها تمرکز دارند تا حفاظت از حقوق کارگران. این امر باعث نوآوری می‌شود، اما اغلب به بهای رفاه رانندگان.
نتیجه: کشورهای غیر بریکس بهتر توانسته‌اند نوآوری را با حمایت از کارگران ترکیب کنند.
مقایسه کلی
کشورهای غیر بریکس با ارائه حمایت‌های قوی‌تر، شفافیت بیشتر، و استانداردهای حداقلی بهتر در حفاظت از کارگران گیگ، از جمله رانندگان تاکسی آنلاین، پیشتاز هستند. کشورهای بریکس، هرچند در برخی موارد (مانند بیمه در چین یا بحث‌های رفاه کارگران در هند) پیشرفت‌هایی داشته‌اند، اما بیشتر بر رشد پلتفرمها تمرکز دارند تا حمایت از کارگران. کشورهای بریکس برای موفقیت در این حوزه، باید اولویت را به اجرا، شفافیت، و حفاظت‌های جهانی برای کارگران گیگ بدهند.
گاردین
فایننشال تایمز
مطلب دیگری در گاردین
اقتصاد بریکس
دیجیت ریسرچ: منبع ارائه شده از سوی هوش مصنوعی
