داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: با گذشت بیش از شش روز از شروع اعتصابات و اعتراضات صنفی پرستاران در شهرهایی چون کرج و شیراز، به نظر می‌رسد دامنه مطالبه‌گری جامعه پرستاری در حال گسترده شدن است و بر شدت اعتراضات افزوده شده است. در همین رابطه یک منبع مطلع به «داوطلب» گفت که پرستاران دست کم هفت بیمارستان دولتی در استان فارس و شهر شیراز در اعتصاب به سر می‌برند. این منبع همچنین اضافه کرد که این اعتصابات منحصر به بخش‌های بستری و بخش‌های ویژه بیمارستان‌هاست و نیروهای شاغل در بخش‌های اورژانس بیمارستانی به ارائه خدمات مشغول هستند. عدم پرداخت معوقات مربوط به تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، عدم پرداخت اضافه کاری و اضافه‌کاری‌های اجباری، شرایط دشوار شغلی و کمبود پرستار مهمترین دلیل اعتراضات پرستاران است. پرستاران معترض می‌گویند: وعده مسولین مبنی بر ترمیم حقوق به عنوان «فوقا‌العاده خاص» به طور کامل محقق نشده و دانشگاههای علوم پزشکی و مراکز درمانی مرتکب آنچه به گفته آنها «حق خوری» است، شده‌اند. گزارش‌های تایید نشده‌ای از بیمارستان نمازی شیراز، حاکی از ورود سازمان بازرسی و بازرسان این نهاد به موضوع چگونگی و میزان پرداختی‌های انجام شده به پرستاران است. با این حال برخی از فعالان پرستاری در همین بیمارستان اذعان می‌کنند که مسئولین این مرکز درمانی با ساخت فیش‌های حقوقی جعلی دستمزدها دستکاری کرده‌اند تا اینطور وانمود شود که پرداخت‌ها به طور کامل انجام شده است.
اکنون و با گذشت شش روز از شروع اعتراضات، پرستاران شهرهای فسا و زنجان نیز با برگزاری تجمعاتی به جمع پرستاران معترض پیوسته‌اند.
تصاویر منتشر شده از این اعتراضات و اعتصابات در کانال‌های تلگرامی، بخش‌های عمومی و بخش‌های ویژه‌ای همچون آی سی یو بیمارستان نمازی شیراز را نشان می‌دهد که خالی از پرستار است. گزارشگران همین ویدئوها روایت می‌کنند که جان بیماران در بیمارستان‌های دولتی شیراز به دلیل اعتصاب پرستاران در خطر است. با این حال برخی روایت‌ها نیز حاکی از این است که دانشگاههای علوم پزشکی و مراکز درمانی با به کارگیری دانشجویان رشته پرستاری و دستیاران پزشکی به عنوان نیروی جایگزین سعی می‌کنند تا اعتصابات را به شکست بکشانند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که با وجود اینکه ترمیم نیم درصدی حقوق پرستاران توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده اما همین نیم درصد را به چهاردهم درصد تقلیل داده شده است. در عین حال با وجود اینکه موظفی همه پرستاران شش شیفت در هفته است ولی به آنها هشت شیفت تحمیل می‌شود.
واکنش‌ها به اعتصابات شهرهای شیراز و کرج
با وجود گذشت نزدیک به یک هفته از شروع اعتراضات پرستاران، هنوز پاسخی به مطالبات جامعه پرستاری از سوی دولت یا مراکز درمانی داده نشده است. پرستاران معترض در پیام‌هایی که به گروههای مجازی ارسال می‌کنند، می‌گویند: برخی مدیران مراکز درمانی تلاش می‌کنند با وعده پرداخت مطالبات عقب‌افتاده، نیروها را به بازگشت به کار و شکستن اعتصاب تشویق کنند. در عین حال گروهی دیگر در کنار استفاده از نیروی جایگزین برای پوشش اعتصاب پرستاران از زبان تهدید برای شکستن اعتصابات و بازگشت پرستاران معترض استفاده می‌کنند. تهدید به اخراج از کار و یا تهدید به قطع حقوق! این به ویژه در مورد نیروهای شرکتی و طرحی که با ناامنی شغلی به مراتب بیشتری مواجه هستند، بیش از سایرین است. در این میان چند بیانیه نیز در راستای حمایت از اعتراضات جامعه پرستاری صادر شده که بیانیه هیات مدیره نظام پرستاری مشهد یکی از آنهاست. در بخشی از بیانیه این نهاد صنفی، با اشاره به تداوم اعتراضات در شهرهای شیراز و کرج آمده است: «سالهاست که از اعتراضات پرستاران نسبت به وضعیت بغرنج کاری و معیشتی شاغلین این عرصه میگذرد، لیکن نه تنها پاسخ شایسته و روشنی به مطالبات بر حق مدافعین سلامت داده نشده، بلکه تداوم بی توجهی به مطالبات پرستاران بعنوان دردهای انباشته شده، به اتفاقات اخیر در شیراز و کرج انجامیده است ،کما اینکه در سایر شهرها هم جو اعتراضی همچنان وجود دارد.» در بخش دیگری از این بیانیه به دلایل اعتراضات پرداخته شده و آمده است:« عدم توجه جدی به مشکلات اساسی جامعه پرستاری، تبعیض در پرداخت ها و عدم مشارکت پرستاران در تصمیم گیری های مربوط به خودشان، بکار گماردن مدیران پرستاری ضعیف و به دنبال آن ناکارآمد کردن و سپس تنزل جایگاه پرستاری، در نهایت منجر به کاهش انگیزه پرستاری و افت شدید کیفیت خدمات پرستاری، افزایش خطاها و وارد شدن خسارت سنگین به بیماران و نارضایتی مردم شده است. ما هر روزه شاهد مهاجرت همکاران پرستاری، خروج آنها از حرفه، و یا درگذشت یکی از این عزیزان بر اثر فشار کاری هستیم. با وجود کمبود شدید نیروی کار پرستاری شاغل ، متاسفانه شاهد تحمیل فشارهای مضاعف و تبعض گسترده توسط دانشگاههای علوم پزشکی و بیمارستان‌ها با تحمیل تعرفه گذاری خود ساخته و دستمزدهای شدیداً زیر خط فقر، اضافه‌کاری‌های اجباری با حق‌الزحمه ساعتی ۲۰ هزار تومان به پرستاران ، هستیم.»
هیئت مدیره نظام پرستاری مشهد در بخش پایانی این بیانیه «ضمن اعلام حمایت از مطالبات همکاران خود در کرج و شیراز، از مسئولین وزارت بهداشت میخواهد سریعا رسیدگی ریشه ای به کمبود نیروی پرستار در کشور با حاکمیتی شدن حرفه پرستاری و تامین منابع لازم برای استخدام پرستاران، اصلاح روند اجرای تعرفه گذاری، مانند سایر گروه های تعرفه دار، حذف اعمال نظرهای سلیقه ای ، ثبت خدمات پرستاری به نام خود پرستاران ، حذف اضافه کاری اجباری ، تصحیح حق الزحمه‌ی مربوط به اضافه‌کاری و امنیت شغلی ، جانی و روانی پرستاران را سر لوحه و در صدر اقدامات فوری خود قرار دهد.»
علاوه بر این بیانیه، بیانیهای منتسب به پرستاران اعتصابی شیراز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که مطالبات آنها را چنین بیان کرده است:
- تصحیح و تجدید نظر در مبلغ احکام پرستاری و تطبیق احکام با پرستاران سایر ارگان‌ها با توجه به یکسان بودن کار
- اجرای صحیح قانون تعرفه‌گذاری پرستاری،
- برقراری کارانه حذف شده و تصحیح حق مسکن در احکام پرستاری
- عدم اضافه‌کار اجباری
- اجرای صحیح قانون ارتقا بهره‌وری
- اجرای صحیح قانون مشاغل سخت
- امکان بازنشستگی پرستاران با ۲۰ سال سابقه،
- تسویه حساب تمامی معوقات مالی پرستاران تاکنون
استراتژی‌هایی برای نتیجه‌بخش بودن اعتصابات پرستاران
اعتصاب ابزاری قدرتمند برای پرستاران برای حمایت از شرایط کاری بهتر، دستمزدهای منصفانه و بهبود استانداردهای مراقبت از بیمار است. با این حال، پرستاران با یک چالش منحصر به فرد روبرو هستند که کار آنها برای سلامت و ایمنی بیمار حیاتی است. به همین دلیل در بسیاری از نقاط جهان، اعتصاب پرستاران تحت شرایط خاص انجام می‌شود و سازماندهی آن در اختیار تشکل‌ها و اتحادیه‌های پرستاری است. این شکل از اعتصابات عمدتا به صورت چند مرحله‌ای تا تبدیل شدن به یک اهرم فشار قدرتمند برای به نتیجه رسیدن مطالبات پیش می‌روند. با این توضیح چند استراتژی وجود دارد که پرستاران می‌توانند برای به نتیجه رساندن اعتراضات و اعتصابات خود بدون آسیب رساندن به بیماران و سایر ذینفعان بخش درمان از آن استفاده کنند:
- صدور اطلاعیه: ارائه اخطار قبلی در مورد اعتصاب به مراکز بهداشتی و ودرمانی زمان می‌دهد تا مقدمات مراقبت از بیمار را فراهم کنند، مانند استخدام کارکنان موقت یا تهیه برنامه های مراقبت جایگزین.
- پوشش اضطراری: سازماندهی اعتصابات باید به گونه‌ای باشد که تضمین کند، نیازهای بیمار برآورده می‌شود. این می‌تواند شامل حفظ کارکنان در اتاق های اورژانس، بخش های مراقبت های ویژه و سایر بخش‌هایی باشد که ایمنی بیمار در آن ها در معرض خطر فوری است.
- انجام کارها بر اساس مقررات پیش‌بینی شده: به جای اعتصاب کامل، پرستاران می‌توانند فقط تعهدات قراردادی خود را بدون وظایف اضافی که اغلب به صورت داوطلبانه بر عهده می‌گیرند، انجام دهند. این امر، کار اضافی پرستاران را در حین مراقبت از بیمار برجسته می‌کند.
- اعتصابات مرحله به مرحله: انجام اعتصابات کوتاه مدت و متناوب در بخش های مختلف می‌تواند فشار بیاورد. بدون اینکه توانایی هیچ یک از مراکز برای مراقبت از بیماران را تحت تأثیر قرار دهد.
- کمپین های آگاهی عمومی: آگاهی بخشی و حساس‌سازی جامعه به ویژه بیماران و خانواده‌های آنان در مورد دلایل اعتصاب می‌تواند حمایت و درک جامعه را به همراه داشته باشد. با تاکید بر اینکه هدف اعتصاب در نهایت بهبود مراقبت از بیمار است.
نقش سازمانها و تشکل‌های پرستاری در سازماندهی اعتصابات
باید اذعان کرد که شرط به نتیجه رسیدن مطالبات چه از طریق اعتصاب و چه از طریق اعتراض، سازماندهی تشکیلاتی است. مطالعه جنبش‌های اجتماعی و صنفی نشان می‌دهد که حرکت‌های مطالبه‌گرانه اغلب در صورتی کم هزینه خواهند بود و به نتایج بلندمدت خواهند رسید که توسط سازمانها و نهادهای صنفی و مدنی سازماندهی شوند.
در ایران سازمان‌های صنفی چون نظام پرستاری و تشکل‌هایی چون خانه پرستار و انجمن‌های صنفی پرستاری می‌توانند وظیفه پیگیری مطالبات پرستاران و سازماندهی اعتراضات و اعتصابات را برعهده بگیرند. گرچه عملکرد هیچ یک از این سازمانها در دهه‌های اخیر قابل دفاع نبوده، اما این سازمان ها و به ویژه تشکل‌های مستقل نقش مهمی در مذاکره با کارفرمایان مراقبت های بهداشتی به نمایندگی از پرستاران ایفا می‌کنند. آنها می توانند علاوه بر سازماندهی اعتصابات با ارائه راهنمایی‌ها و مشورت‌های قانونی به حمایت از پرستاران در مسیر تحقق خواسته هایشان کمک کنند.در عین حال انجمن‌ها می‌توانند از حقوق پرستاران در محیط‌های قانونی و حاکمیتی دفاع کنند و به دنبال تغییرات سیستمی باشند که به علل ریشه‌ای نارضایتی‌ها رسیدگی کند. در عین حال، آنها می‌توانند منابعی مانند صندوق های اعتصاب را برای حمایت مالی از پرستاران در طول اعتصاب ها بسیج کنند و از عواقب سوء بحران مالی ناشی از تداوم اعتصابات بکاهند.
در میان همه این موارد، مهمترین کارویژه این سازمانها، برنامه ریزی تدارکات یک اعتصاب، از جمله زمان بندی و هماهنگی برای به حداکثر رساندن تأثیر اعتصاب برای تحقق مطالبات و به حداقل رساندن خطرات برای بیماران است. ارائه آموزش‌هایی برای افزایش مهارت مذاکره و تاکید بر حمایت از بیماران در حین اعتصاب، به پرستاران کمک می‌کند تا به طور موثر از حقوق خود دفاع کنند.
