داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: سه تجمع پرسروصدای پرستاران شیرازی ظرف سه هفته اخیر و تجمعات کمتر خبری شده پرستاران در شهرهایی چون قم، بوشهرو البرز نشان می‌دهد، جامعه پرستاری روزهای پرالتهابی را سپری می‌کند. التهابی که البته بخش بزرگی از آن در محقق نشدن مطالبات یک دهه اخیر جامعه پرستاری ریشه دارد. اجرای نامتناسب و آنچنان که گفته می‌شود «غیرعادلانه» قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در طول دو سال گذشته منجر به گسترش روزافزون اعتراضات صنفی شده است. قرار بود با اجرای این قانون، وزنِ هر خدمت ارائه شده توسط کادر پرستاری مشخص شده و متناسب با نوع خدمت، خطرهای احتمالی همراه آن، زمان‌بر بودن و فردی که آن خدمت را ارائه می‌دهد، تعرفه خدمات پرستاران پرداخت شود. پرستاران معترض اما می‌گویند که با وجود گذشت بیش از دو سال از اجرای قانونی که از سال 1386 به دلیل کمبود بودجه و مواردی از این قبیل اجرای آن با تاخیر مواجه شده بود، هنوز خبری از پرداخت‌های عادلانه نیست و تبعیض میان پرداختی پزشکان و پرستاران به 100 برابر رسیده است. کمبود نیرو در پی ترک کار یا مهاجرت بخش بزرگی از جامعه پرستاری به ویژه در دوران پس از پاندمی کووید 19، عدم پرداخت فوق‌العاده خاص، اضافه کارهای اجباری و ساعات طولانی کار بدون دریافت پاداش یا کارانه متناسب با خدمات ارائه شده از جمله دلایل گسترده شدن اعتراضات صنفی پرستاران در ماهها و روزهای اخیر است. در این میان نه تنها مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و در راس آنها وزارت بهداشت نسبت به این اعتراضات و مطالبات جامعه پرستاری پاسخگویی مطلوبی نداشته‌اند، بلکه به گفته محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار، برخی از پرستاران حاضر در اعتراضات با رای هیات تخلفات دانشگاهها، با شش ماه انفصال از خدمت مواجه شده‌اند. اتفاقی که بر رویه مرسوم برای خاموش کردن صدای معترضان مطالبه‌گر تبدیل شده است.
فقدان سازماندهی، چالش اصلی پیگیری مطالبات صنفی
بر کسی پوشیده نیست که محدودیت‌های ایجاد شده از سوی حکومت برای تشکل‌یابی و سازماندهی بحرانی جدی بر سر راه فعالیت صنفی و کارگری در ایران است و اعتراضات صنفی و کارگری با توجه به گستردگی و اهمیت موضوع با برخوردهای تهدیدآمیزی در سطوح مختلف از درون سازمانی تا پرونده‌سازی‌های امنیتی و قضایی مواجه می‌شوند. در مواردی که معترضان همچون پرستاران یا معلمان در موقعیت شغلی خاصی فعالیت می‌کنند و یا طیف وسیعی از گروههای اجتماعی را نمایندگی می‌کنند، سطح برخوردهای تهدیدآمیز و یا در سطح بالاتر تهدیدهای امنیتی افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی معمولا تشکل‌ها، اتحادیه‌ها و انجمن‌های صنفی می‌توانند با استفاده از قدرت تشکیلاتی، هزینه‌های سنگین اعتراضات را کاهش داده و از قدرت مذاکره و لابیگری و در مواردی «اعتصاب» به عنوان آخرین اهرم فشار برای به نتیجه رساندن مطالبات صنفی استفاده کنند. اما کارگران و مزدبگیران ایرانی که پرستاران نیز در زمره آنها هستند از امکان سازماندهی جمعی آن هم در قالب تشکل‌های مستقل صنفی که برآمده از رای بدنه هستند و اعضای آنها در یک روند دموکراتیک انتخاب شده‌اند، محرومند.
چنانکه یک پرستار ایرانی چندی پیش در گفتگو با «داوطلب» در این خصوص می‌گوید: پرستاران ایرانی در فضای مسمومی کار می‌کنند و تشکل پیدا کردن یک مفهوم تازه در این فضاست که شاید به تغییر آن دامن بزند. این پرستار با اشاره به تشکل‌ها و انجمن‌های شبه‌حاکمیتی فعال در بدنه جامعه پرستاری می‌گوید: «ما به این تشکل‌ها اطمینان نداریم؛ هیچ تشکل واقعی وجود ندارد که از پرستاران حمایت کند، بر انجام پروتکل‌ها نظارت خارج از باندبازی داشته باشد و بابت اجرای آنها پرستاران را تشویق کند یا با تعیین حقوق یا چانه‌زنی با دولت، شرایط را طوری فراهم کند که پرستار بتواند زندگی کند.» گفته‌های این پرستار نشان می‌دهد که فقدان سازماندهی مشکلی جدی در میان جامعه مطالبه‌گر پرستاری است و بخشی از بدنه پرستاری با یا بدون در نظر داشتن این خلاء اساسی حضور مستقیم در میدان و سردادن شعارهای اعتراضی را به عنوان راهکاری برای تحقق مطالبات صنفی انتخاب کرده است. اما آیا می‌توان اعتراضات صنفی را بدون سازماندهی ادامه داد و به نتیجه مطلوب رساند؟!
راهبردهایی برای پیگیری مطالبات در پی ممانعت از تشکل‌یابی!
مروری بر تجربیات سایر گروههای کارگری نشان می‌دهد که گرچه تشکیل اتحادیه و تشکل صنفی باید تبدیل به الویت نخست مطالبه‌گران برای سازماندهی و بسیج بدنه شود، اما به نتیجه نرسیدن چنین مهمی در گام‌های نخست مانعی برای دفاع از حقوق صنفی تحت هر شرایطی ایجاد نمی‌کند. چند راهبرد پیشنهادی که فعالان پرستاری می‌توانند برای دفاع از حقوق صنفی خود و همکارانشان در صورت عدم وجود اتحادیه و تشکل صنفی در نظر بگیرند، عبارتند از:
1. آموزش و آگاهی:
– آموزش همکار پرستار در مورد حقوق آنها برای تشکیل اتحادیه یا هر نوع تشکیلات صنفی، آشنایی با قوانین کار و حمایت‌های شغلی
– استفاده از از کانال های غیررسمی مانند جلسات محل کار یا گردهمایی های غیررسمی برای بحث در مورد مزایای چانه زنی جمعی و ایجاد تشکل و انجمن صنفی
2. شبکه های غیررسمی:
– ایجاد شبکه های غیررسمی یا کمیته هایی از پرستاران همفکر که دغدغه های مشترک دارند. این گروه ها می‌توانند به عنوان پایه‌ای برای اقدام و حمایت جمعی عمل کنند.
3. ایجاد سازوکارهای ناشناس برای بیان مشکلات:
– از نظرسنجی های ناشناس برای جمع آوری اطلاعات در مورد مسائل محل کار استفاده کنید.
4. تقویت حس همبستگی:
– ایجاد حس همبستگی در میان پرستاران. برای ایجاد یک جبهه متحد، ارتباطات باز، همکاری و حمایت متقابل را تشویق کنید.
5. دانش حقوقی:
– اطمینان حاصل کنید که پرستاران به خوبی از حقوق قانونی خود آگاه هستند، حتی در صورت عدم وجود اتحادیه یا تشکل رسمی، درک قوانین و حقوق کار می‌تواند به افراد قدرت دهد تا در خصوص حقوق خود صحبت کنند.
6. مذاکره با مدیریت:
– به دنبال جلساتی با مدیریت برای بحث در مورد نگرانی ها و پیشنهاد راه حل های سازنده باشید. مزایای رویکرد مشارکتی برای رسیدگی به مسائل محل کار را برجسته کنید.
7. تعامل با جامعه:
– تعامل با جامعه محلی و سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی برای جلب حمایت خارج از محل کار. حمایت جامعه می‌تواند نقش بسزایی در جلب توجه به مسائل محل کار شما داشته باشد.
8. کمپین جمع‌آوری امضا:
– توزیع طومارها یا جمع‌آوری امضا در مورد مطالباتی که به دنبال تحقق آنها هستید و تلاش برای جلب حمایت بدنه از طریق مشارکت گسترده در ثبت امضا.
9. اتحاد با سازمان های موجود:
– مشارکت با سازمان‌های کارگری یا حمایتی موجود را که ممکن است از مطالبات شما حمایت کنند، پیدا کنید. همراهی سازمان‌ها و انجمن‌ها در برجسته کردن دامنه مطالبات شما که جامعه در بخشی از آن ذینفع است، تاثیر بسیار زیادی دارد.
10. ارتباط با رسانه ها:
– از کانال های رسانه‌ای برای به اشتراک گذاشتن داستان ها و نگرانی های شغلی خود استفاده کنید و سعی کنید روایت‌های ملموس ارائه دهید. این می‌تواند شامل نوشتن نظرات، نامه‌هایی به سردبیر یا تماس با روزنامه‌نگارانی باشد که مسائل مربوط به کار یا مراقبت های بهداشتی را پوشش می‌دهند.
در حالی که این استراتژی‌ها می‌توانند به پرستاران در دفاع از حقوق خود در غیاب اتحادیه کمک کنند، مهم است که اذعان کنیم که این روند ممکن است به زمان و مسئولیت‌پذیری کافی فعالان صنفی نیاز داشته باشد. دریافت کمک فکری و مشاوره حقوقی و ایجاد شبکه ای قوی از حمایت‌های اجتماعی، گام های مهمی در حمایت از بهبود شرایط کاری و حق سازماندهی است.
چگونگی کاهش هزینه‌های سرکوب
علاوه بر این‌ها توجه کنید که مطالبه حقوق صنفی در مواجهه با سرکوب دولتی یا تهدید به اخراج کارگران می‌تواند شرایط حساس و چالش برانگیزی برای پرستاران باشد. همانطور که در خبرها می‌خوانیم، این روزها بسیاری از معترضان از بدنه پرستاری با تعلیق یا انفصال از خدمت مواجه شده‌اند و ممکن است این رویه به روندی ادامه‌دار در مواجهه با اعتراضات صنفی پرستاران تبدیل شود. در چنین شرایطی، بسیار مهم است که به صورت استراتژیک و مشارکتی از حقوق صنفی دفاع کنیم. از جمله به این موارد دقت کنید:
1. مشاوره از وکیل حقوقی:
– از وکلای کار و متخصص در حقوق صنفی مشاوره حقوقی بگیرید. تا از حمایت های قانونی موجود و پیامدهای بالقوه عضویت یا تشکیل اتحادیه یا تشکل صنفی مطلع باشید.
2. سازماندهی آرام:
– در شرایط سرکوب احتمالی، سازماندهی محتاطانه را در نظر بگیرید. از کانال های ارتباطی محرمانه استفاده کنید و در مورد به اشتراک گذاری اطلاعاتی که می تواند منجر به تلافی فوری شود، محتاط باشید. همچنین در خصوص برخی از تصمیمات راهبردی، قبل از اعلام عمومی بر اهمیت محرمانه بودن و نیاز به افزایش تدریجی پشتیبانی تاکید کنید.
3. همبستگی بین المللی:
– ایجاد ارتباط با سازمان های بین المللی کارگری و صنفی. به دنبال همبستگی و حمایت از جامعه جهانی برای جلب توجه به وضعیت باشید. فشار بین المللی گاهی می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر سرکوب دولت عمل کند.
4. مشارکت رسانه ای:
– همکاری با خبرنگاران دلسوز برای پوشش مسائل و چالش های پیش روی پرستاران در تلاش برای اتحادیه سازی. همچنین از رسانه‌های اجتماعی و سایر پلتفرم ها برای اشتراک گذاری داستان ها، افزایش آگاهی و جلب حمایت عمومی استفاده کنید.
5. لابیگری و ارتباط با افراد و گروههای زی نفوذ:
– با سیاستمداران یا احزاب سیاسی حامی که ممکن است از حقوق کارگران و اتحادیه ها دفاع کنند، تعامل داشته باشید.
6. بکارگیری اشکال جایگزین اعتراض:
– اشکال جایگزین اعتراض را در نظر بگیرید که ممکن است کمتر با سرکوب فوری مواجه شوند. این می‌تواند شامل تظاهرات خاموش، پوشیدن تیشرت یا یونیفرم‌های یک رنگ یا شرکت در تجمعات مسالمت آمیز باشد.
7. ارزیابی و انطباق مستمر:
– به طور منظم وضعیت را ارزیابی کنید و استراتژی ها را بر اساس آن تنظیم کنید. انعطاف پذیری و سازگاری در جهت یابی شرایطِ در حال تغییر، ضروری است.
بسیار مهم است که با یک استراتژی سنجیده و با در نظر گرفتن زمینه حقوقی و سیاسی خاص به وضعیت نزدیک شویم. پرستاران باید هنگام کار جمعی برای مطالبه حقوق صنفی خود، ایمنی و رفاه خود را در اولویت قرار دهند. استفاده از تجربه فعالان پرستاری، متخصصان حقوقی و سایر کارشناسان می‌تواند اثربخشی تلاش‌های شما برای پیگیری حقوق صنفی را افزایش دهد.
