ضرورت و پیامد قدرتیابی انجمن‌های صنفی پرستاران

به گزارش داوطلب: برای بسیاری از پرستاران به خصوص در ایران، وجود یک تشکل صنفی مستقل یا انجمنی که بتواند از حقوق قانونی جامعه پرستاری دفاع کند و در عین حال آنقدر قدرت داشته باشد که دستاوردهای مطلوبی در این زمینه کسب کند، همچنان رویایی دور از دسترس است. با وجود آنکه در نزدیک به دو دهه گذشته، موج مطالبه‌گری جریان‌های صنفی پرستاری در اعتراض به موضوعاتی چون دستمزد، تبعیض و بی‌عدالتی در پرداخت‌ها و عدم وجود امنیت شغلی به واسطه قراردادهای موقت افزایش یافته، اما همچنان قدرتیابی تشکل‌های صنفی پرستاری به الویت نخست فعالان صنفی این حوزه که در نقش منتقدین وضع موجود قرار دارند نیز، تبدیل نشده است. دلیل این امر را شاید بتوان در دو مورد جستجو کرد:

– برخورد سلبی و قهری حاکمیت و به تبع آن سازوکار حاکمیتی مسلط بر مراکز درمانی با هرگونه تشکل‌یابی مستقل صنفی
– عدم آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی در خصوص ظرفیت‌ها و مزایای پیوستن به یک تشکل صنفی از سوی فعالان صنفی

در این میان، اگر رویکرد حاکمیت به موضوع تشکل‌یابی و سازماندهی مستقل نیروی کار را موئلفه‌ی ثابتی در نظر بگیریم؛ این جامعه پرستاری است که باید با افزایش آگاهی و درک مزایای مشارکت در فعالیت‌های صنفی و گروهی، ضمن بالابردن قدرت تشکیلاتی، به اهرم فشاری برای تغییر سیاست‌های تبعیض‌آمیز و غیرعادلانه حاکم بر نظام سلامت تبدیل شود. برای انجام این کار، فعالان صنفی باید همزمان با درک نیازها و چالش‌های حاکم بر حرفه پرستاری؛ بر ضرورت قدرتیابی تشکل‌های صنفی نیز تاکید کنند. این مهم، تنها در صورتی محقق خواهد شد که از مزایای ایجاد یک تشکل صنفی و امتیازات راهبردی که در نتیجه ایجاد و تقویت چنین تشکیلاتی به دست خواهد آمد، آگاه باشیم و بر اهمیت قدرتیابی آن تاکید کنیم.

با این توضیح بهتر است ببینیم، مزایای پیوستن به یک اتحادیه یا انجمن صنفی پرستاری چیست!

مزایای پیوستن به یک تشکل صنفی پرستاری

یک اتحادیه یا تشکل صنفی پرستاران این حق قانونی را به دست می‌آورد که به عنوان یک گروه صنفی، از قراردادهایی دفاع کند که شرایط کار ایمن را تضمین می‌کند، از حقوق پرستاران محافظت می‌کند و دستمزدها و مزایا را بهبود می‌بخشد تا پرستاران بتوانند بر فعالیت‌ اصلی خود یعنی «مراقبت از بیماران» تمرکز کنند. این حمایت به شکل چانه زنی جمعی با هدف بهبود دستمزد، ساعات کاری، شرایط کاری و مزایای کارکنان صورت می گیرد. بنابراین اگر تشکل صنفی داعیه دفاع از حقوق پرستاران را دارد، باید بتواند در موارد زیر چانه‌زنی کند، نقض حقوق ذینفعان خود را پیگیری کند و نسبت به آنها پاسخگو باشد. با این توضیح می‌توان گفت که مزایای پیوستن به یک انجمن صنفی پرستاری شامل موارد زیر است:

حقوق و دستمزد بهتر

افزایش حقوق و دستمزد، اغلب در صدر فهرست دلایل عضویت در تشکل‌های صنفی قرار دارد. مطالعات مختلفی از سوی اتحادیه‌ها و انجمن‌های صنفی پرستاری در ایالات متحده نشان می‌دهد، متوسط درآمد هفتگی اعضای اتحادیه ۲۰ درصد بیشتر از حقوق اعضای غیر اتحادیه است و برخی منابع ادعا می کنند که پرستارانی که عضو تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی هستند ۲۰۰ تا ۴۰۰ دلار در هفته بیشتر از پرستاران غیر اتحادیه درآمد دارند.

امنیت شغلی

تهدید امنیت شغلی، چالش بزرگ پرستاران در دهه‌های اخیر بوده است. پرستاران زیادی در ایران در قالب قراردادهای موقت ۸۹ روزه، شرکتی، طرحی و غیره استخدام می‌شوند و از بی‌ثباتی شغلی رنج می‌برند. این بی‌ثباتی در قراردادهای کار باعث می‌شود که کارفرمایان به هر دلیلی (یا بدون دلیل) آنها را از کار اخراج کنند و یا دستمزد و مزایای آنها را به صلاحدید خود کاهش دهند. این در حالیست که یک اتحادیه یا تشکل صنفی پرستاری، شروط خود را برای عقد قرارداد با پرستاران در نتیجه چانه‌زنی جمعی مشخص کرده و قراردادهایی را به کارفرمایان تحمیل می‌کند که امکان فسخِ بدون ‌دلیل و یا نقض حقوق و مزایا در آنها وجود نداشته باشد. این قراردادها همچنین افزایش حقوق تضمین شده را بر اساس زمان صرف شده در کار تعیین می کنند. بنابراین یک پرستار عضو اتحادیه یا تشکل صنفی، هرگز مجبور نیست به صورت مستقیم درخواست افزایش حقوق دهد.

شرایط کاری بهتر

سالهاست که فعالان صنفی جامعه پرستاری از چالش‌هایی چون کمبود نسبت پرستار به بیمار ، عدم وجود پروتکل‌های ایمنی و حفاظت از جسم و روان پرستاران و مواردی از این دست انتقاد می‌کنند. گزارش‌های متعددی نشان می‌دهد که شرایط نامناسب کاری باعث می‌شود پرستاران از این حرفه خارج شوند.

اتحادیه‌ها و تشکل‌های صنفی در چنین مواردی، برای بهبود قوانینی که بیمارستان ها و مراکز درمانی را ملزم به ارائه خدمات و آموزش‌های بهتر برای حفاظت از نیروی کار می‌کنند، تلاش کنند. اینها شامل قوانینی است که کارفرمایان را ملزم می‌کند از پرستاران در برابر خشونت و آزار و اذیت در محل کار محافظت کنند

نمایندگی در موارد انضباطی

در صورت مواجهه یک پرستار با موارد انضباطی، یک نماینده اتحادیه یا تشکل صنفی به عنوان وکیل پرستار عمل خواهد کرد تا اطمینان حاصل شود که در طول دادرسی با او منصفانه رفتار می‌شود.

رسیدگی به شکایات

به طور کلی برای بسیاری از کارگران، درگیری با تیم مدیریت و پیگیری نقض حقوق صنفی، فعالیت پیچیده‌ای است که بسیاری تصمیم می‌گیرند هیچ اقدامی در این راستا انجام ندهند ولو اینکه بارها حقوقشان نقض شده باشد. با این حال یک اتحادیه یا تشکل صنفی قدرتمند، فرآیند خاصی را برای رسیدگی به شکایات ترسیم می‌کند که امکان حل مشکل به گونه‌ای رضایت‌بخش برای طرفین حاصل شود.

در نهایت، تصمیم برای پیوستن (یا نپیوستن) به یک تشکل صنفی یک تصمیم شخصی و حرفه ای است. انتخابی که به عواملی بستگی دارد که شامل دیدگاه های سیاسی، وضعیت مالی، شرایط کاری فعلی و نظرات همکاران و مدیران شما می‌شود. گاهی حتی ممکن است پیوستن به یک تشکل صنفی مستقل دارای تبعاتی چون اخراج یا تعلیق از کار باشد. اتفاقی که شاید در ایران بارها در موارد مشابهی با آن روبرو شده باشید. با این حال باید توجه داشت که دو اصل مهم ضامن تضمین فعالیت اثربخش تشکل‌ها و نهادهای صنفی است :

۱-مشارکت حداکثری اعضای یک صنف در فرآیند سازماندهی

۲-نظارت‌پذیری تشکل صنفی، سطح نمایندگی و میزان پاسخگویی آن

با رعایت این اصول است که یک تشکل صنفی پرستاری می‌تواند مزایای پیشتر گفته شده را به اعضای خود ارائه دهد و از حقوق صنفی پرستاران پاسداری کند.