داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: چند هفته پس از اینکه خبر «استعفای دسته جمعی ۲۰ پرستار بیمارستان طالقانی چالوس» در شبکه‌های اجتماعی واکنش‌برانگیز شد، حالا به نظر می‌رسد موج استعفای پرستاران به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دیگر نیز کشیده شده است. خبر استعفای حدود ۴۰ نفر از پرستاران و کادر اتاق عمل بیمارستان شهدای تجریش در تهران و همچنین انتشار طومار استعفای حدود ۳۰ نفر از پرستاران بیمارستان طالقانی آبادان در کانال‌های تلگرامی از جمله این خبرهاست که نشان می‌دهد روند مطالبه‌گری پرستاران پس از تجمع در محوطه بیمارستان‌ها، مقابل دانشگاه‌های علوم پزشکی و استانداری‌ها، وارد فاز تازه‌ای شده است.
پرستارانی که درخواست استعفای خود را مطرح کرده‌اند می‌گویند اعتراض آنها به عدم پرداخت مطالبات و میزان پرداختی‌ها بابت کارانه و تعرفه‌گذاری، اضافه‌کار اجباری، شیفت‌های طولانی و حق‌الزحمه ناچیز اضافه‌کاری است. تصمیم جمعی آنها برای استعفا به ماه‌ها مطالبه‌گری صنفی بازمی‌گردد که اغلب از سوی مسئولین مراکز درمانی و در راس آنها وزارت بهداشت بی‌پاسخ مانده است.
شیفت‌های کاری طولانی ۱۲ ساعته، تعرفه‌های ناعادلانه دستمزد، فشار کاری بالا در هر شیفت و تنش زیاد در ارتباط با بیماران و همراهان‌شان از مهمترین مشکلات پرستاران شاغل در نظام درمانی ایران است. کمبود نیروی پرستاری موجب شده تا کیفیت خدمات‌رسانی به بیماران نیز با مشکل مواجه شود.
سالِ پُر چالش پرستاری
بر اساس اعلام شورای عالی نظام پرستاری در چند سال اخیر استخدام پرستاران به صورت قطره چکانی بوده است. در حال حاضر حدود ۲۴۰ هزار پرستار در کل کشور فعالیت می‌کنند، اما برای رسیدن به نسبت به استاندارد بین تعداد پرستاران و بیماران، باید نسبت‌ها ۳ برابر شود. این در حالیست که سهم پرستاران از آزمون استخدامی سال ۱۴۰۲، حدود ۸هزار نفر است. سازمان نظام پرستاری نسبت به سهم نیروی انسانی از آزمون استخدامی گلایه دارد؛ چرا که تعداد نیروهایی که توسط آزمون استخدامی جذب شدند کافی نیست و فقط پاسخگوی بخش کوچکی از نیازهای گذشته است.
فعالان پرستاری در گفتگو با رسانه‌ها، تداوم روند فعلی را برای آینده جامعه پرستاری نگران‌کننده می‌دانند. محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار چندی پیش در گفتگوی با یک رسانه داخلی، سال ۱۴۰۳ را سالی پرچالش برای پرستاران پیش‌بینی کرده و اعلام کرده بود که بر اساس آمار معاونت پرستاری وزارت بهداشت آمار ترک شغل از سوی پرستاران به ۱۵ درصد رسیده و مهاجرت پرستاران در حال افزایش است. این فعال صنفی همچنین با اشاره هب تجمعات برگزار شده از سوی پرستاران در سه ماهه پایانی سال گذشته گفته بود: «این تجمع‌ها علامت خوبی برای پرستاری و فرآیند مراقبت در کشور نیست. رقم اضافه کار آنها کم است. برآورد ما این است که اضافه کار یک پرستار ساعتی ۳۰۰ هزار تومان است، اما دولت ساعتی ۲۰ هزار تومان اضافه کار به پرستاران می‌دهد این مبلغ هم ۹ ماه بعد پرداخت می‌شود. همه اینها نشان می‌دهد که ما سال خوبی را برای پرستاری کشور پیش رو نداریم.»
دولت اما در مقابل این اعتراضات سکوت کرده است. بعد از اجرای ناقص قانون بر زمین مانده تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری پس از پاندمی کووید ۱۹ ، پرستاران در نقاط مختلف کشور از روند اجرای تعرفه‌گذاری ابراز نارضایتی کردند و با برگزاری تجمعات اعتراضی در محوطه بیمارستان‌ها و نهادهای دولتی و راه‌اندازی کارزارهای جمع‌آوری امضا صدای اعتراض خود را به گوش مسئولین مراکز درمانی و وزارت بهداشت رساندند. دولت اما بی‌توجه به این اعتراضات،حتی در بودجه ۱۴۰۳ به بودجه لازم برای پرداخت فوق‌العاده خاص پرستاران توجهی نکرد و منابعی را به آن تخصیص نداد. در عین حال، برخی از پرستاران حاضر در اعتراضات با رای هیات تخلفات دانشگاهها، با شش ماه انفصال از خدمت مواجه شدند. اتفاقی که بر رویه مرسوم برای خاموش کردن صدای معترضان مطالبه‌گر تبدیل شده است.
استعفا و اعتراضات پرستاران چه عواقبی در پی دارد؟!
در بسیاری از نقاط جهان، پرستاران و کادر درمان برای پیگیری حقوق صنفی خود اعتراض می‌کنند. گرچه برخی کشورها محدودیت‌هایی برای اعتصاب برخی گروههای شغلی چون کادر درمان در نظر گرفته‌اند اما این اعتراضات گاهی به صورت اعتصاب و گاهی با استعفای دسته جمعی بروز پیدا می‌کند. اعتصاب و استعفای پرستاران چه مشکلاتی برای سیستم‌های درمانی ایجاد می‌کند؟
اعتصاب یا استعفای دسته جمعی پرستاران و کادر پزشکی در صورتی که منجر به کمبود نیرو شود، مهمترین و شاید آخرین اهرم فشار برای متقاعد کردن نهادهای تصمیم‌گیر برای رسیدگی به مطالبات آنهاست و در عین حال می‌تواند عواقب قابل توجهی برای سیستم‌های مراقبت های بهداشتی داشته باشد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کمبود پرسنل: کمبود متخصصین مراقبت های بهداشتی ارائه مراقبت‌های پزشکی را مختل می‌کند. این کمبود می‌تواند منجر به افزایش بار کاری برای کارکنان باقی مانده شود که می‌تواند کیفیت و ایمنی مراقبت از بیمار را به خطر بیندازد.
پاسخگویی با تاخیر و یا فقدان پاسخگویی: با تعداد کارکنان کمتر، ممکن است بیمارستان ها نیاز به تعویق یا لغو اقدامات و جراحی‌های پزشکی غیراورژانسی داشته باشند. این می‌تواند منجر به زمان انتظار طولانی تر برای بیمارانی شود که نیاز به درمان دارند و مشکلات سلامت موجود را تشدید کند.
انتظار طولانی در بخش‌های اورژانس: برای بیمارانی که به دنبال مراقبت‌های فوری هستند، زمان انتظار در بخش‌های اورژانس طولانی‌تر خواهد بود. این می‌تواند منجر به ازدحام بیش از حد، کاهش کارایی و تاخیر در رسیدگی به بیماران در شرایط بحرانی شود.
افزایش استرس بر کارکنان باقیمانده: افزایش بار کاری روی کارکنان باقی مانده می‌تواند منجر به فرسودگی شغلی، خستگی و کاهش روحیه شود. با گذشت زمان، این می‌تواند به نرخ جابجایی کارکنان و تشدید بیشتر کمبود نیرو کمک کند
تاثیر بر پیامدهای بیمار: مطالعات نشان داده‌اند که کمبود کارکنان در مراکز مراقبت های بهداشتی می‌تواند بر درمان بیمار تأثیر منفی بگذارد، از جمله نرخ بالاتر خطاهای پزشکی، عفونت های بیمارستانی و حتی مرگ و میر بیماران.
آسیب به شهرت: اعتصابات و استعفای دسته جمعی می‌تواند به اعتبار مراکز درمانی آسیب برساند و منجر به از بین رفتن اعتماد بیماران و جامعه شود. همچنین ممکن است پرستاران آینده را از فکر کردن به استخدام در این مراکز منصرف کند.
اختلال در خدمات: سیستم های مراقبت های بهداشتی به تلاش هماهنگ میان بخش ها و پرسنل مختلف برای تقویت عملکرد روانی متکی هستند. اختلالات ناشی از اعتصاب یا استعفا می‌تواند این هماهنگی را مختل کند و منجر به ناکارآمدی و تاخیر در ارائه خدمات شود.
به طور خلاصه، اعتصاب یا استعفای پرستاران و کارکنان پزشکی می‌تواند چالش‌های مهمی برای سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی ایجاد کند که بر مراقبت از بیمار، رفاه کارکنان، ثبات مالی و شهرت سازمانی تأثیر می‌گذارد. پرداختن به این مسائل اغلب نیازمند پاسخگویی فوری به مطالبات قانونی پرستاران، ارتباط موثر، مذاکره و همکاری بین مدیران مراکز درمانی، کارکنان و انجمن‌های صنفی برای یافتن راه حل های سودمند متقابل است.
