داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: روز یکشنبه ۲۶ فروردین ۱۴۰۳ در حالیکه ایران در التهاب حملات تلافی‌جویانه نیروهای نظامی خود علیه اسرائیل به سر می‌برد، تجمع صنفی نسبتا پرشور بازنشستگان کشوری و معلمان بازنشسته که از شهرهای مختلف برای پیگیری مطالبات صنفی خود به مقابل سازمان برنامه و بودجه آمده بودند طبق فراخوان‌هایی که پیشتر در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود، برگزار شد. مروری بر خبرهای منتشر شده در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که این تجمع تنها تجمع اعتراضی برگزار شده در روز یکشنبه نبود و خبرهای مربوط به اعتراضات صنفی بازنشستگان تامین اجتماعی در اهواز و اراک و بازنشستگان صنایع فولاد اصفهان نیز به رسانه‌ها راه یافت. این تجمعات صنفی و معیشتی در حالی برگزار شد که تحلیل‌گران داخلی و خارجی از احتمال وقوع جنگی تازه در خاورمیانه ابراز نگرانی می‌کردند و انتظار می‌رفت که این نگرانی‌ها افکار عمومی و متعاقبا فعالیت‌های جمعی را دست کم برای روز نخست تحت تاثیر قرار دهد. با این حال؛ برگزاری اعتراضات صنفی در چنین شرایطی نشان داد که با وجود خطرها، تداوم روند مطالبه‌گری حتی در موقعیت بحرانی نیز امکان‌پذیر است.
چه خطراتی اعتراضات کارگری را در شرایط بحرانی تهدید می‌کند؟
اعتراضات کارگری در شرایطی که سایه جنگ یا هر بحران داخلی و خارجی دیگری موقعیت امنیتی یک کشور را تحت‌الشعاع قرار داده به دلیل ناپایداری‌های متعاقب آن با محدودیت‌ها و خطرهای بیشتری مواجه هستند. برخی از این خطرها عبارتند از:
سرکوب خشونت آمیز: مقامات ممکن است به بهانه حفظ نظم یا امنیت ملی به اعتراضات کارگری واکنش‌های تندی چون درگیری‌های خشونت‌آمیز و یا دستگیری پاسخ دهند.
هدف قرار دادن فعالان: فعالان و سازمان دهندگان کارگری ممکن است به طور خاص برای دستگیری، آزار و اذیت یا خشونت توسط نیروهای دولتی یا سایر بازیگرانی که به دنبال سرکوب مخالفان هستند، هدف قرار گیرند.
اختلال در ارتباطات: کانال‌های ارتباطی مورد استفاده سازمان‌دهندگان کارگری ممکن است مختل یا نظارت شوند، که هماهنگی اعتراضات یا انتشار اطلاعات در مورد نقض حقوق معترضان را دشوار می‌کند.
نفوذ و خرابکاری: ممکن است تظاهرات توسط خبرچین ها یا عوامل تحریک کننده که به دنبال تضعیف اعتراضات صنفی از درون هستند، گزارش شود و منجر به دستگیری یا درگیری های خشونت آمیز شود.
مشکلات اقتصادی: در کشورهایی که بحران‌های اقتصادی زمینه‌ای مواجه هستند، کارگران ممکن است با مشکلات اقتصادی بیشتری مواجه شوند که در اثر درگیری تشدید می‌شود و آنها را در برابر استثمار آسیب پذیرتر می‌کند و کمتر تمایل یا توانایی شرکت در اعتراضات را دارند.
انحراف منابع: اولویت های دولتی و نظامی ممکن است نهادها را از رسیدگی به شکایات کارگری منحرف کند و امکانات حداقلی برای پیگیری مطالبات کارگری را از آنها سلب کند.
با وجود این خطرات، اعتراضات کارگری همچنان می‌تواند به عنوان ابزاری برای کارگران برای ابراز نارضایتی و خواستار شرایط بهتر عمل کند، اگرچه برنامه‌ریزی دقیق و در نظر گرفتن اقدامات ایمنی برای کاهش خطرات ضروری است.
اما آیا در موقعیت‌های بحرانی مانند شرایط جنگی، فرصتی برای اعتراضات کارگری وجود دارد؟
پاسخ به این سوال مثبت است. اعتراضات کارگری حتی در زمانی که کشور با بحران جنگ مواجه است نیز می‌تواند رخ دهد، البته با چالش ها و خطرات بیشتر. در اینجا چند راه وجود دارد که اعتراضات کارگری می تواند در زمان جنگ برگزار شود:
تمرکز بر مسائل خاص: اعتراضات کارگری ممکن است بر موضوعات خاصی که مستقیماً با حقوق کارگران مرتبط است، مانند شرایط ناامن کار، دستمزدهای پرداخت نشده یا فقدان خدمات ضروری که با درگیری تشدید می‌شود.
اتحاد با جامعه مدنی و سایر گروههای اجتماعی: گروههای مختلف اجتماعی می‌توانند برای تقویت خواسته‌های خود، ائتلاف ایجاد کنند و توجه را به تأثیر جنگ بر کارگران و طبقات تهیدست جلب کنند.
همبستگی بین المللی: کارگران می‌توانند از سازمان های بین المللی کارگری، اتحادیه های کارگری و سازمان های غیردولتی حمایت و همبستگی بگیرند تا بر دولت ها فشار وارد کنند و آگاهی را در مورد نقض حقوق کار در طول دوره بحران افزایش دهند.
تظاهرات مسالمت آمیز: علیرغم خطرات، کارگران می‌توانند تظاهرات مسالمت آمیز، اعتصابات یا تحصن ها را برای مطالبه شرایط کاری بهتر، دستمزد عادلانه و پایان دادن به خشونت سازماندهی کنند و توجهات را به مطالبات خود جلب کرده و از حقوق خود دفاع کنند.
فعالیت آنلاین: در شرایطی که تجمعات فیزیکی ناامن است، فعالان کارگری می‌توانند از پلتفرم های آنلاین، رسانه های اجتماعی و کمپین های دیجیتال برای بسیج حمایت، افزایش آگاهی و هماهنگی اقدامات و در عین حال به حداقل رساندن خطرات برای شرکت کنندگان استفاده کنند.
ابتکارات محلی: کارگران می‌توانند در ابتکارات جامعه محلی و سازماندهی تلاش های مردمی برای رسیدگی به نیازهای فوری و ایجاد همبستگی در جوامع خود شرکت کنند و زمینه را برای بسیج گسترده کارگری فراهم کنند.
تاکتیک‌های خلاق: اشکال جایگزین اعتراض را بررسی کنید که خطرات را برای شرکت‌کنندگان به حداقل می‌رساند، مانند تظاهرات مجازی، دادخواست‌های آنلاین یا اقدامات نمادین. این شیوه مطالبه‌گری همچنان می‌تواند توجهات را به شکایات کارگران جلب کند.
انطباق پذیریانعطاف پذیر و سازگار با شرایط متغیر اجتمعی باقی بمانید، راهبردهای اعتراض را در صورت لزوم تنظیم کنید تا نگرانی های امنیتی را بررسی کنید و ایمنی شرکت کنندگان را تضمین کنید.
در مجموع، در حالی که اعتراضات کارگری در زمان منازعات داخلی و یا جنگ با دشمن خارجی ممکن است با موانعی روبرو شود، اما فرصتی را برای کارگران فراهم می‌کند تا از حقوق خود دفاع کنند، خواستار شرایط بهتری شوند و در تلاش‌های گسترده‌تر برای عدالت اجتماعی و صلح مشارکت کنند.
