داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: همزمان با رویداد «جمعه‌سیاه1»، کارگران برخی از شرکت‌های بزرگ فناوری و خرده‌فروشی از جمله آمازون در نقاط مختلف جهان علیه نقض دموکراسی در محل کار متحد شدند و به اعتصابی سراسری پیوستند که به آمازون می‌گوید باید هزینه و تاوان نقض حقوق کارگران، بی‌مسئولیتی‌اش نسبت به جامعه و محیط زیست را بپردازد.
کارزار «Make Amazon Pay» که اکنون وارد ششمین سال خود شده، امسال نیز سیاست‌های کاری آمازون، نفوذ سیاسی این شرکت و تأثیرات مخرب زیست‌محیطی آن را هدف قرار داده است. همزمان با آماده شدن آمازون برای یکی از بزرگ‌ترین روزهای خرید سال که به جمعه سیاه معروف است، هزاران نفر در کشورهای مختلف جهان خود را برای موجی از اعتصاب‌ها و اعتراضات هماهنگ در بیش از ۳۰ کشور آماده کردند.
گزارش‌های منتشر شده حاکی از آن است که اتحادیه‌های کارگری، کارکنان حوزه فناوری، سازمان‌های حقوق بشری و گروه‌های محیط‌زیستی همزمان با رویداد «بلک فرایدی» تا «سایبر ماندی» در قالب کارزار «Make Amazon Pay» علیه این غول فناوری دست به اعتراض زدند.
سازمان‌دهندگان این کارزار، آمازون را متهم می‌کنند که به تشدید نابرابری دامن زده و از سوی دیگر با تأمین مالی مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، حقوق دموکراتیک را تضعیف کرده و به تخریب محیط زیست شتاب بخشیده است. به گفته آن‌ها، آمازون با تأمین مالی تحلیف ترامپ، در عمل بهای حمایت از سرکوب اتحادیه‌ها، مقررات‌زدایی و عقب‌گرد در زمینه حفاظت از محیط زیست را پرداخت کرده است.
به گفته برگزارکنندگان، اعتراضات امسال در شرایطی برگزار می‌شود که نفوذ جهانی آمازون به‌شدت گسترش یافته و دیگر صرفاً به خرده‌فروشی محدود نیست، بلکه حوزه‌هایی چون لجستیک، خدمات ابری، پلیس، کنترل مرزها و لابی‌گری سیاسی را نیز در بر گرفته است.
«نه به آینده تکنو-اقتدارگرا»
گرچه آمازون با صدور بیانیه‌ای ادعا کرده که این کارزار «عمداً اطلاعات گمراه‌کننده منتشر می‌کند و روایتی نادرست را ترویج می‌دهد.» اما کریستی هافمن، دبیرکل اتحادیه جهانی UNI، که نماینده بخش خدمات در سراسر جهان است به یورونیوز گفته؛ آمازون، مالک آن «جف بزوس» و متحدان سیاسی او روی یک آینده تکنو-اقتدارگرا شرط‌بندی کرده‌اند، اما در روز Make Amazon Pay، کارگران در سراسر جهان می‌گویند: دیگر بس است!
او افزود: «سال‌هاست که آمازون با اتکا به قدرت سیاسیِ چهره‌های اقتدارگرا، حق دموکراسی کارگران در محیط کار و حق تشکل‌یابی آن‌ها را سرکوب کرده است. الگوی کاری این شرکت نابرابری را تشدید کرده و حقوق بنیادین کارگران برای سازمان‌یابی، چانه‌زنی جمعی و مطالبه محیط‌های کاری ایمن و عادلانه را تضعیف می‌کند.» اشاره او به تلاش‌هایی است که کارگران آمازون در سراسر جهان برای دستیابی به حق تشکیل اتحادیه به کار بسته‌اند و عمدتا شکست خورده و به جز انبارهای چند کشور همچون ایالات متحده، بسیاری از شعب آمازون (بسته به کشور و قوانین داخلی)، هنوز فاقد اتحادیه رسمی‌اند.
فناوری‌های آمازون در تار و پود خشونت جهانی تنیده شده‌اند
دیوید آدلر، هماهنگ‌کننده مشترک سازمان سیاسی «اینترنشنال پیشرو»، نیز به یورونیوز گفته است: آمازون به «ستونی از نظم نوین اقتدارگرایانه مبتنی بر نظارت و استثمار» بدل شده است.
او اضافه کرده: «از یورش‌های پلیس مهاجرت آمریکا (ICE) گرفته تا سرکوب فلسطینیان، فناوری‌های آمازون در سامانه‌های خشونت در سراسر جهان حضور دارند. اما کارزار Make Amazon Pay نشان می‌دهد که کارگران و جوامع می‌توانند در برابر این قدرت بایستند و آینده‌ای بر پایه کرامت انسانی و دموکراسی بسازند.»
روایت کارگران از شرایط طاقت‌فرسا؛
می‌خواهیم زنده به خانه برگردیم
در سطح میدانی، بسیاری از کارگران می‌گویند افزایش بی‌وقفه فشارهای بهره‌وری و شرایط سخت کاری آن‌ها را به نقطه فروپاشی رسانده است. نِها سینگ، کارگر یکی از انبارهای آمازون در شهر مانِسار هند، از گرمای طاقت‌فرسایی می‌گوید که در تابستان انبارها را به «کوره» تبدیل می‌کند: «در اوج گرما، انبار مثل کوره است؛ کارگران از حال می‌روند، اما کار متوقف نمی‌شود.»
او افزود: «حتی اگر بیهوش می‌شدیم، اجازه نداشتیم یک روز مرخصی بگیریم. اگر یک روز غیبت می‌کردیم، از حقوق‌مان کم می‌شد و اگر سه روز مرخصی می‌گرفتیم، اخراج می‌شدیم. آمازون با ما مانند یک شیء مصرفی رفتار می‌کند. ما به کارزار Make Amazon Pay پیوسته‌ایم تا ابتدایی‌ترین حقوق‌مان را مطالبه کنیم: ایمنی، کرامت انسانی و این‌که زنده به خانه برگردیم.»
پیامدهای زیست‌محیطی غول‌های فناوری
گروه‌های محیط‌زیستی نیز هشدار می‌دهند که قدرت فزاینده سیاسی آمازون، خطری فراتر از محیط‌های کاری به همراه دارد. سانا قُطبی، از مسئولان ارشد کمپین در سازمان صلح سبز بین‌الملل، در این باره می‌گوید: آمازونِ جف بزوس نمونه‌ای روشن از تأثیرات ویرانگر و رو‌به‌گسترش غول‌های فناوری بر انسان و سیاره زمین است»
او افزود: «جنبش Make Amazon Pay به جهان نشان می‌دهد که آمازون در قلب پیوند فزاینده میان شرکت‌های بزرگ فناوری و رژیم‌های سرکوبگر قرار دارد. شرکت‌های غول‌پیکرِ متعلق به میلیاردرها، همچون آمازون، به تهدیدی جدی برای حقوق ما تبدیل شده‌اند؛ هم صدای اعتراض را سرکوب می‌کنند و هم سیاره را به نابودی می‌کشانند. زمان آن رسیده که در برابر نفوذ بی‌حد و مرز غول‌های فناوری مقاومت کنیم و آمازون را وادار کنیم بهای عملکردش را بپردازد.»
اعتراضات از اروپا تا آسیا و آمریکا
اعتراضات امسال تقریباً تمام امپراتوری جهانی آمازون را دربر می‌گیرد. در آلمان، کارکنان انبارهای آمازون با حمایت اتحادیه «ver.di» قصد دارند دست به اعتصاب بزنند. در سراسر آمریکا نیز فعالان، اعتراضات «سایبر ماندی» را با تمرکز بر قراردادهای آمازون با اداره مهاجرت و گمرک (ICE) برگزار می‌کنند و این شرکت را به تقویت سامانه‌های نظارتی این نهاد متهم می‌کنند.
در اروپا، اعتراضاتی در دانمارک، اسپانیا، یونان، بریتانیا، لهستان و لوکزامبورگ برنامه‌ریزی شده است. در کنار آن، کشورهایی چون استرالیا، اندونزی، تایوان، نپال، فلسطین، برزیل، کلمبیا و آفریقای جنوبی نیز شاهد اقدام‌های اعتراضی خواهند بود.
همزمان با تجمعات خیابانی، مجموعه‌ای از اقدامات دیجیتال و خلاقانه نیز برای جلب توجه به نفوذ سیاسی آمازون در حال برنامه‌ریزی است؛ از جمله نورافشانی‌های اعتراضی و رویدادهای همبستگی آنلاین.
آمازون در پاسخ به این انتقادها اعلام کرده که در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، صد درصد برق مصرفی عملیات خود را با انرژی‌های تجدیدپذیر جبران کرده و در بیش از ۶۰۰ پروژه انرژی پاک در سراسر جهان سرمایه‌گذاری کرده است.
«دستمزد عادلانه، مالیات عادلانه، جبران خسارت محیط زیست»
فعالان این کارزار می‌گویند آمازون به یکی از نیروهای اصلی شکل‌دهنده به حیات سیاسی و اقتصادی جهان تبدیل شده است؛ از جمله با حمایت مالی از مراسم تحلیف ترامپ و بهره‌مندی از کاهش مالیات شرکت‌ها.
سازمان‌دهندگان هشدار می‌دهند که سرمایه‌گذاری شتابان آمازون در حوزه اتوماسیون و هوش مصنوعی، صدها هزار شغل را تهدید می‌کند و در عین حال، مراکز عظیم داده این شرکت _ که از بزرگ‌ترین‌ها در جهان هستند_ مقادیر عظیمی آب و انرژی مصرف می‌کنند.
ائتلاف «Make Amazon Pay» خواستار دستمزد عادلانه برای کارگران، پرداخت مالیات واقعی و جبران خسارت‌های زیست‌محیطی ناشی از رشد افسارگسیخته این شرکت است.
کارزار «Make Amazon Pay» فقط یک اعتراض صنفی نیست
جنبش جهانی «Make Amazon Pay» را نباید صرفاً به‌عنوان مجموعه‌ای از اعتراضات کارگری علیه یک شرکت بزرگ دید؛ این کارزار در واقع به نمادی از تقابل جهانی میان سرمایه‌داری پلتفرمی و حقوق اجتماعی، دموکراتیک و زیست‌محیطی تبدیل شده است. آمازون امروز فقط یک فروشگاه آنلاین نیست، بلکه یک بازیگر کلیدی در پنج حوزه قدرت از قبیل قدرت اقتصادی، فناوری، نظارتی و امنیتی، سیاسی و زیست محیطی است. از این منظر، اعتراضات کارگران فقط درباره دستمزد و شرایط کار نیست، بلکه اعتراض به شکل تازه‌ای از تمرکز قدرت در عصر فناوری است؛ شکلی که همزمان بازار، سیاست، امنیت و محیط زیست را در سیطره خود می‌گیرد.
یکی از مهمترین ابعاد این جنبش، تأکید بر سرکوب سازمان‌یابی کارگران است. آمازون نه‌تنها در آمریکا بلکه در بسیاری از کشورها با ابزارهای حقوقی، امنیتی و فناورانه تلاش کرده مانع شکل‌گیری اتحادیه‌های مستقل شود. این یعنی، کارگران حق چانه‌زنی واقعی ندارند، تصمیم‌گیری‌ها کاملاً از بالا تحمیل می‌شود، الگوریتم‌ها جای مدیران را گرفته‌اند و انسان به نیروی بی‌اراده سیستم تبدیل شده است. اینجاست که برخی تحلیلگران به این نتیجه می‌رسند که «فناوری به‌خودیِ خود دموکراتیک نیست و در ساختار سرمایه‌داری به ابزار اقتدارگرایی تبدیل می‌شود.» در واقع اکنون، آمازون فقط یک شرکت سودمحور نیست، بلکه به‌طور فعال وارد شبکه قدرت سیاسی جهانی شده است. حمایت مالی از ترامپ، همکاری با نهادهای مهاجرتی و امنیتی، و فروش فناوری‌های نظارتی، همگی نشان می‌دهد که مدل سودآوری آمازون به‌شدت با سرکوب، کنترل و تضعیف حقوق مدنی در هم آمیخته است. با این حال تجربه کمپین‌های چون «Make Amazon Pay» برای کشورهایی مثل ایران یک پیام مهم دارد و آن این است که حتی در شرایط سرکوب تشکل‌یابی رسمی، می‌توان با شبکه‌های غیررسمی، همبستگی دیجیتال، ائتلاف با ذینفعان و فشار بین‌المللی قدرت شرکت‌های به‌ظاهر شکست‌ناپذیر را به چالش کشید.
https://www.euronews.com/next/2025/11/27/make-amazon-pay-global-strikes-planned-on-black-friday-as-workers-in-over-30-countries-uni
https://freedomhouse.org/report/freedom-net/2018/rise-digital-authoritarianism
1 Black Friday
