مرگ دست کم ۲۷ کارگر در حوادث کار فروردین ماه: ۱۴۰۴ و ارابه مرگی که به راه افتاد!

تارنمای داوطلب: بررسی خبرهای منتشر شده در خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) نشان می‌دهد که در یک ماهه نخست سال ۱۴۰۴ دست کم ۲۷ کارگر در پی حوادث کار کشته و ۳۹ کارگر مصدوم شده‌اند. آمار به دست آمده تنها از محل جمع‌آوری خبرهای منتشر شده در بخش حوادث کارگری «ایلنا» به دست آمده و ممکن است تعداد کارگران کشته شده و مصدوم در یک ماه گذشته بیش از اینها باشد. جمع‌آوری اطلاعات کلیدی منتشر شده در این گزارش‌ها همچون علت حادثه و وضعیت کارگران در پی وقوع حادثه _که در جدولی در اختیار مخاطبان قرار گرفته_ بیانگر آن است که دلایل عمده حوادث کار(به ترتیب تعداد کشته و مصدوم هر حادثه) عبارتست از:

– انفجار و گازگرفتگی

حوادث انفجار در دیگ بخار، کوره ذوب فلزات، گاز گرفتگی در چاه‌ها و تعمیرگاه خودرو از جمله حوادثی هستند که موجب مرگ یا مصدومیت کارگران شدند.

– سقوط از ارتفاع

حوادث سقوط از ارتفاع در پروژه‌های ساختمانی و چاه‌های کشاورزی به‌طور عمده شامل مرگ و مصدومیت کارگران بوده است.

– تصادف‌های جاده‌ای

تصادف‌هایی که در آن کارگران یا رانندگان دچار آسیب یا مرگ شدند، مانند تصادف خودروی حامل کارگران کشاورزی یا واژگونی خودروهای سوخت‌بر.

– آتش‌سوزی

آتش‌سوزی‌هایی که در محل دپوی مواد نفتی و دیگر مراکز رخ داده‌اند.

– حوادث صنعتی

حوادثی مانند انفجار در کارخانه‌ها و برخورد با سازه‌های فلزی در حین کار و گیر کردن تمام یا قسمتی از بدن در دستگاهها و ماشین‌آلات

همچنین تنوع شغلی کارگران و فراوانی وقوع حوادث حاکی از آن است که کارگران در بخش‌های ساختمانی، کشاورزی، معدن، صنعت فولاد، و صنایع نفت و گاز بیشترین آسیب‌ها را دیدند و بیشترین تلفات در حوزه معدن و ساختمان گزارش شده است. با توجه به این آمار، مشخص است که انفجارها، گازگرفتگی‌ها، سقوط از ارتفاع، تصادفات جاده‌ای و حوادث صنعتی از جمله دلایل عمده حوادث کار در فروردین ماه هستند. دلایل رخ دادن این حوادث نیز اغلب به عدم رعایت قوانین و مقررات ایمنی در کارگاهها و در مواردی بی احتیاطی کارگر برمی‌گردد.

چرخه توقف ناپذیر حوادث کار

گزارش‌های منتشر شده از حوادث کار در خبرگزاری‌های رسمی چون ایلنا نشان می‌دهد که دامنه حوادث کار از ابتدای سال ۱۴۰۴ در حال گسترش است و کارشناسان می‌گویند؛ مبنای قابل اعتماد، داده‌ها و اطلاعات در این زمینه، سازمان پزشکی قانونی ا‌ست.

این در حالیست که بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، در شش ماه نخست سال ۱۴۰۳، هزار و ۷۷ کارگر بر اثر حوادث کار جان خود را از دست دادند. برهمین اساس، میزان فوتی‌های ناشی از حوادث کار در شش ماه نخست ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۵.۷ درصد افزایش داشته است.

مطابق این گزارش رسمی، فوتی‌های حادثه کار طی شش ماه نخست ۱۴۰۳، هزار و ۶۶ مورد مرد و ۱۱ نفر زن بودند. استان‌های تهران با ۲۱۷، اصفهان با ۸۱ و مازندران با ۷۰ کشته، بیشترین آمار مرگ‌های حوادث کار را در فاصله فروردین‌ تا شهریور ۱۴۰۳ داشتند.

بیشترین علت فوت در حوادث کار در سال گذشته، «سقوط از بلندی» بوده است، پس از آن «اصابت جسم سخت» ، «برق‌گرفتگی»، «سوختگی» و «کمبود اکسیژن» بیشترین دلیل کشته شدن کارگران بر اثر حوادث کار بوده‌اند. این در حالیست که بر اساس گزارش سال گذشته سازمان پزشکی قانونی کشور، علت مرگ ۷۸ کارگر نامشخص اعلام شده است.

کارشناسان حوزه ایمنی وبهداشت کار تاکید می‌کنند که به ویژه در محیط‌های کارگاهی، تجهیزات ایمنی از جمله لباس، دستکش، کلاه، ماسک، گازسنج‌ها و سایر ابزارهای حفاظتی از ملزومات حیاتی محیط کار هستند. با این حال، در ایران، مشکلاتی در تأمین و کیفیت این تجهیزات وجود دارد که ممکن است باعث وقوع حوادث خطرناک شود.

کیفیت و استاندارد بودن تجهیزات ایمنی حتی از کمیت آن‌ها مهم‌تر است. تجهیزات باید به‌روز و متناسب با نوع کار باشند و کسانی که اقدام به خرید تجهیزات ایمنی می‌کنند، باید به‌طور کامل با ویژگی‌ها و مشخصات تجهیزات آشنا باشند. در غیر این صورت، کارشناسان ایمنی باید در فرآیند خرید نظارت کنند. گزارش‌ها اما حاکی از آن است که برخی شرکت‌ها به‌دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌های ایمنی، تجهیزات ناکافی یا غیراستاندارد خریداری می‌کنند که این موضوع می‌تواند منجر به حوادث جدی شود. این در حالیست که تجهیزات ایمنی باید متناسب با نوع کار و شرایط خاص آن طراحی و خریداری شوند. برای مثال، کلاه‌های ایمنی برای کار در ارتفاع با کلاه‌های مخصوص کار با برق متفاوت هستند و کارگران باید از ابتدا و از زمان ورود به محیط کار، ضمن دریافت تجهیزات ایمنی با شیوه استفاده از آنها به درستی آشنا شوند. چرا که تأخیر در این امر می‌تواند منجر به حوادث و آسیب‌ها شود.

در حالی که رعایت ایمنی در محیط کار در الویت دسته چندم بسیاری از کارفرمایان قرار ندارد، دولت نیز نقش نظارتی خود را در این زمینه به درستی ایفا نمی‌کند. در حال حاضر، نظارت کافی بر خرید و نگهداری تجهیزات ایمنی از سوی نهادهای دولتی وجود ندارد و این کمبود نظارت می‌تواند منجر به خرید تجهیزات غیراستاندارد یا قدیمی شود. تعیین استانداردها و مقررات ایمنی، نظارت و بازرسی از محیط‌های کاری، آموزش و فرهنگ‌سازی، تشویق به رعایت ایمنی از طریق سیاست‌گذاری و اجرای مجازات‌های قانونی از جمله وظایف دولت در حوزه ارتقاء سطح ایمنی و بهداشت کار است.

دلایل عدم ایفای نقش نظارتی دولت در ایران و افزایش آمار حوادث کار

در ایران اما چندین دلیل وجود دارد که مانع از ایفای کامل نقش نظارتی حاکمیت در تأمین ایمنی و بهداشت کار می‌شود و در نتیجه شاهد افزایش آمار حوادث کار دامن زده است.

کمبود منابع مالی و نیروی انسانی

نهادهای نظارتی در ایران معمولاً با کمبود بودجه و نیروی انسانی روبرو هستند. این کمبود منابع مانع از انجام بازرسی‌های مستمر و مؤثر در محیط‌های کاری می‌شود.

ضعف در اجرای قوانین

اگرچه قوانین و استانداردهای ایمنی در ایران وجود دارند، اما اجرای آنها به‌طور کامل و دقیق پیگیری نمی‌شود. بسیاری از کارگاه‌ها و صنایع به دلایل مختلف از جمله فشارهای اقتصادی، قوانین ایمنی را به‌درستی اجرا نمی‌کنند و نظارت کافی نیز بر این فرآیندها وجود ندارد.

فساد اداری و نبود شفافیت

فساد در برخی از بخش‌های نظارتی و مدیریتی می‌تواند به عدم رعایت اصول ایمنی منجر شود. نظارت‌های غیرمؤثر و نبود شفافیت در تخصیص منابع و اجرای قوانین، می‌تواند موجب عدم تأمین ایمنی کارگران شود.

عدم اولویت‌بندی ایمنی در سیاست‌گذاری‌ها

متأسفانه در بسیاری از شرکت‌ها و صنایع، ایمنی کارگران به عنوان یک اولویت در نظر گرفته نمی‌شود. به جای توجه به تأمین تجهیزات ایمنی و بهبود شرایط کار، بیشتر بر روی سودآوری تمرکز می‌شود. در نتیجه، هزینه‌های ایمنی و بهداشت کار معمولاً در اولویت قرار نمی‌گیرد.

عدم فرهنگ‌سازی و آموزش مناسب

یکی دیگر از مشکلات اصلی، نبود فرهنگ‌سازی گسترده در زمینه ایمنی و بهداشت کار است. بسیاری از کارگران و کارفرمایان به اندازه کافی از خطرات محیط کار و نیاز به رعایت استانداردهای ایمنی آگاهی ندارند. این موضوع باعث می‌شود که بسیاری از اقدامات پیشگیرانه و ایمنی نادیده گرفته شوند.

تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی

مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها نیز نقش مهمی در عدم تأمین و به‌روز رسانی تجهیزات ایمنی دارد. بسیاری از شرکت‌ها قادر به خرید تجهیزات ایمنی مدرن و به‌روز نیستند و همین امر باعث می‌شود که شرایط ایمنی در محیط‌های کاری به خطر بیافتد.

در نتیجه برای کاهش حوادث کار و بهبود وضعیت ایمنی و بهداشت در ایران، دولت باید نقش نظارتی خود را به‌طور مؤثر و جامع ایفا کند. این امر نیازمند منابع کافی، اجرای دقیق قوانین، مبارزه با فساد، ایجاد فرهنگ ایمنی و بهداشت در سطح جامعه، و فراهم کردن آموزش‌های لازم برای کارگران و کارفرمایان است. با توجه به این موارد، دولت به طور بالقوه می‌تواند به کاهش آمار حوادث کار و بهبود شرایط ایمنی در صنایع کمک کند. کاری که البته در الویت برنامه‌های هیچ یک از دولت‌ها در طول ۴ دهه اخیر نبوده است.

وضعیت کارگران حادثه دیده	محل حادثه	شرح حادثه	تاریخ
مصدومیت شش کارگر	شهرستان گلوگاه  استان مازندران	انفجار در دیگ بخار یک کشتارگاه دام	۰۴/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت یک کارگر سوخت بر	شهرستان خاش سیستان و بلوچستان	آتش سوزی در محل دپوی مواد نفتی	۰۵/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت ۹ کارگر، شامل هفت زن و دو مرد	خوزستان	برخورد یک دستگاه سواری با وانت‌بار حامل کارگران کشاورزی	۰۵/۰۱/۱۴۰۴
مرگ کارگر مقنی	شهرستان اسفدن خراسان جنوبی	سقوط از ارتفاع چاه کشاورزی	۰۶/۰۱/۱۴۰۴
مرگ دو کارگر مقنی	تهران	گازگرفتگی داخل چاه	۰۹/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر ساختمانی	بندرعباس	سقوط از ارتفاع	۱۵/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر	خمینی‌شهر اصفهان	انفجار گازهای داخل چاه فاضلاب	۱۶/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت سه کارگر	شهرک صنعتی علویجه اصفهان	انفجار کوره فلزات کارخانه پارس فولاد	۱۷/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت هفت نفر شامل تعدادی معلم و یک کارگر سوخت بر	بم	تصادف پراید با وانت سوخت بر	۱۷/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت یک محیط بان	کنگان بوشهر	تیراندازی شکارچی به محیط بان	۱۷/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر و مصدومیت یک کارگر دیگر	مهاباد	ریزش آوار معدن سنگ باریت	۱۷/۰۱/۱۴۰۴
مرگ ۷ کارگر معدن	دامغان	گازگرفتگی در معدن جواهر زغال مهماندویه	۱۸/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر و مصدومیت دو کارگر دیگر	بجستان	ریزش معدن	۲۰/۰۱/۱۴۰۴
مرگ کارگر راننده کمپرسی	سقز	گیر کردن راننده بین اتاقک و شاسی کامیون کمپرسی	۲۰/۰۱/۱۴۰۴
کارگر نانوا	سنندج	گیر کردن دست در دستگاه چرخ گوشت	۲۰/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت یک محیط بان	منطقه حیات وحش نیشابور	درگیری بین شکارچیان و محیط بان	۲۳/۰۱/۱۴۰۴
مرگ دو کارگر مقنی	رباط کریم	سقوط از ارتفاع چاه	۲۳/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر سوخت بر	خراسان جنوبی	واژگونی یک سواری سوخت بر	۲۳/۰۱/۱۴۰۴
مرگ راننده کامیون	ایلام	راه افتادن ناگهانی کامیون	۲۴/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر	–	سقوط در چاه آسانسور ساختمان در حال ساخت	۲۵/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر مقنی	نیشابور	انفجار گاز داخل چاه فاضلاب	۲۵/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر جوشکار	اراک	اصابت سازه فلزی به سر	۲۶/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت یک کارگر نانوا	سنندج	گیر کردن دست در دستگاه خمیرگیری	۲۷/۰۱/۱۴۰۴
مرگ سه کارگر	قم	انفجار یک تعمیرگاه خودرو	۲۸/۰۱/۱۴۰۴
مرگ یک کارگر شهرداری	کرمان	تصادف با خودرو در یک بزرگراه	۳۰/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت یک آتش‌نشان	قم	آتش‌سوزی یک مرکز اقامتی	۳۰/۰۱/۱۴۰۴
مرگ راننده تراکتور	تفرش	واژگونی تراکتور حین کار روی زمین کشاورزی	۳۰/۰۱/۱۴۰۴
مصدومیت ۵ کارگر	یزد	آتش سوزی واحد تولیدکننده در شهرک صنعتی شهر ندوشن	۳۱/۰۱/۱۴۰۴

منبع: بخش حوادث کارگری خبرگزاری کار ایران(ایلنا) فروردین ۱۴۰۴