معرفی کتاب : طبقه و کار در ایران 

نویسندگان : سهراب بهداد و فرهاد نعمانی

مترجم: محمود متحد

ناشر : آگاه

این کتاب، پژوهشی درباره دگرگونی ماهیت طبقاتی نیروی کار ایران در چند دهه گذشته است. نویسندگان در این پژوهش، کوشیده اند تا به صورت آماری چگونگی شکل گیری دو روند غیر هم جهت در عرصه اقتصاد و مناسبات اجتماعی در ایران پس ازانقلاب یعنی دوران رهبری ده ساله آیت الله  خمینی و دوره ریاست جمهوری هشت ساله آقای هاشمی را نشان دهند و بر اساس آمار و ارقام گوناگون، به تحقیق درباره طبقات اجتماعی ایران در دوران پس از انقلاب پرداخته و با ارائه تعریفی تئوریک از مفهوم طبقه در جامعه ایران به شکلی آماری وضعیت و ساختار طبقاتی را توضیح داده اند. عناوین فصل های نه گانه کتاب عبارتنداز: “طبقه و انقلاب”، “چارچوبی نظری برای تحلیل طبقات اجتماعی”، “بحران اقتصادی پسا انقلابی”، “رشد جمعیت و عرضه کار”، “انقلاب و آرایش مجدد طبقات”، “حاشیه ای شدن کار زنان”، “شیوه های تولید و طبقات”، “طبقات و امکانات نابرابر زندگی” و “انقلاب و کار”.

نویسندگان در آغاز این کتاب درباره رویکرد پژوهشی آن نوشته‌اند:

“این کتاب درباره دگرگونی ماهیت طبقاتی نیروی کار ایران در سه دهه گذشته است. این سال‌ها برهه مهمی در تاریخ نوین ایران است. پس از دو دهه توسعه سریع سرمایه‌داری، که با افزایش یکباره درآمد نفتی در نیمه اول دهه ۱۳۵۰ شروع شد و سپس با رکودی عمیق پایان گرفت، مردم ما انقلابی را از سر گذراندند، که به دولت دین‌سالار جمهوری اسلامی ایران انجامید. دولت اسلامی، در پی استقرار نظام اقتصادیِ اسلامی، راه اتوپیایی اسلامی‌اش را در پیش گرفت.

در این بررسی، ما سال‌های پس از انقلاب را به دو دوره تقسیم می‌کنیم. نخستین دوره سال‌های هیجان و تب انقلابی، و جست و جوی اتوپیای اسلامی است. این دوره با انقلاب ۱۳۵۷ شروع شد و زمانی پایان گرفت که فشار ناکارآمدی‌های سیاست‌های اقتصادی پوپولیستی دولت‌گرا و هزینه‌های مالی جنگ با عراق، زیر تحریم اقتصادی بین‌المللی، و افت شدید در بازار جهانی نفت، اقتصاد ایران را به چنان وضع وخیمی رسانید که نهایتا در ۱۳۶۷ پروژه انقلابی منسوخ اعلام شد. آن‌گاه جست و جو در پی اتوپیای اسلامی، و ادعای استقرار حاکمیت مستضعفان نیز آرام آرام منتفی شد. قطعنامه آتش‌بس سازمان ملل پذیرفته شد و مخاصمات با عراق پایان یافت. این دهه آشوب اجتماعی بود، دهه اغتشاش‌ها و بحرانِ اقتصادی، دهه درون‌تابی ساختاری، دهه اقتصاد اسلامی.

با درگذشت آیت‌الله خمینی دومین دوره پساانقلابی آغاز شد که تا امروز ادامه دارد. این دوره سمت‌گیری دولت و سیاست‌های آن به سوی بازسازی اقتصادی، و احیاء و تحکیم مناسبات و نهادهای اقتصادی سرمایه‌داری است.”

این کتاب  در طی سه دهه اخیر بسیار مورد توجه محققان و علاقه‌مندان اقتصاد قرار گرفته و در مقالات مختلف ارجاع‌های زیادی به آمارها و مبانی نظری آن شده است. ویژگی بارز این کتاب برای شروع مطالعه اقتصاد، پیوند نظریه و آمار تجربی است و با اتکا به آمارهای مربوط به نیروی کار و طبقات، به تحلیل طبقاتی جامعه و ریشه‌های نابرابری در ایران می‌پردازد.

به گفته American Journal of Sociology خواندن کتاب طبقه و کار در ایران، شگفت‌انگیز است و Social Forces   آنرا «خواندنی، جذاب و تفکرانگیز» می‌داند و Middle East Journal مهم‌ترین حسن این کتاب را «روش تجربی آن در بررسی طبقه و کار» ارزیابی کرده است.  با این رویکرد  خواندن این کتاب را  به همه فعالان کارگری  توصیه می شود.

متن کامل کتاب را می توانید اینجا دانلود کنید.