داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: گرچه یک هفته از شروع اعتصابات پرستاران در بیمارستان های شیراز و گسترش اعتراضات صنفی پرستاران در استان‌های اراک، یزد، مازندران، زنجان و کرمانشاه می‌گذرد اما به نظر می‌رسد اقدام جدی از سوی مسئولین برای پاسخگویی فوری به مطالبات پرستاران صورت نگرفته است.
آخرین گزارش‌های منتشر شده از روند اعتراض پرستاران در بیمارستان‌های دولتی شیراز، بیانگر تداوم اعتصاب گروهی از پرستاران بخش‌های ویژه و عمومی بیمارستان‌هاست. پرستاران معترض به عدم پرداخت معوقات مربوط به تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، عدم پرداخت اضافه کاری و اضافه‌کاری‌های اجباری، شرایط دشوار شغلی و کمبود پرستار معترضند و از سوی هیچ تشکل صنفی سازماندهی نمی‌شوند.
تصاویر بخش‌های ویژه مانند ICU و بخش‌های دیالیز بیمارستان نمازی شیراز عموما با این روایت منتشر می‌شود که تعداد پرستاران حاضر در بخش‌ها کاهش یافته، برخی از بخش‌ها تعطیل شده‌اند و نیروهای جایگزین هم قادر به ارائه خدمات به انبوه بیماران نیستند. این در حالیست که اعتراضات صنفی پرستاران در برخی شهرها همچون یزد، اراک، کرمانشاه در قالب تجمعات اعتراضی در مقابل دانشگاههای علوم پزشکی برگزار شده است. در عین حال خبرهایی مبنی بر احضار و تهدید پرستاران توسط نهادهای نظارتی به گوش می‌رسد.
مروری بر شرایط کنونی نشان می‌دهد که وضعیت، دست کم در بیمارستان‌های دولتی شیراز بحرانی است و استفاده از نیروهای جایگزین در کنار کمبود نیرو ممکن است جان بیماران را به خطر بیاندازد. با این حال واکنش‌های مسئولین نسبت به اعتصابات پرستاران در شیراز عمدتا به سه شکل بروز کرده است. آنها جدی بودن فرآیند اعتصابات اخیر را درک کرده‌اند، با این حال اغلب سعی می‌کنند با وعده پیگیری مطالبات به صورت بلندمدت، معترضان را ساکت کنند. علاوه بر این برخی از مسئولین دانشگاهها و مراکز درمانی سعی می‌کنند از طریق احضار، توبیخ و تنبیه به صورت قهری و سلبی به این اعتراضات پاسخ دهند. برخی هم رویکرد پاسخگویی کوتاه مدت و مقطعی را در پیش گرفته‌اند و با پرداخت جزیی بخشی از معوقات سعی کرده‌اند دست کم بحران را برای مدتی کاهش دهند. تارنمای «داوطلب»، برخی از این واکنش‌ها را در طول یک هفته اخیر مرور کرده است که در ادامه می‌خوانید:
واکنش‌ها به اعتراضات پرستاران
با شروع اعتصابات در بیمارستان شیراز، عباس عبادی معاون پرستاری وزارت بهداشت که برای رصد وضعیت پرستاران معترض به شیراز رفته بود؛ با بیان اینکه میزان کل مطالبات پرستاران در کل کشور، ۳۲ همت بوده که از این میزان حدود ۸ همت مطالبه ۲۱۰ هزار پرستار کل کشور است، گفته که با ورود سازمان برنامه و دیوان محاسبات کل کشور و پیگیری های انجام شده روند پرداخت مطالبات تسریع شده است. معاون وزیر بهداشت دلیل معوقات حقوقی را بدهی سازمان‌های بیمه‌گر به دانشگاههای علوم پزشکی دانسته و گفته «برخی سو مدیریت ها سبب شده منابع به درستی توزیع نشود. او اضافه کرده که اگر موضوع در دستور کار قرار گیرد حداقل یک هفته طول می کشد بدهی ها پرداخت شود.»
نکته‌ای که محمد هادی ایمانیه استاندار فارس در نشست خبری با خبرنگاران آن را تکرار کرد و با بیان اینکه طلبِ دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیمه ۳ هزار میلیارد تومان است و جمع بدهی این دانشگاه به پرستاران و کادر درمان کمتر از این مبلغ است، گفت: جذب نیروی انسانی برای کادر درمان، بدون مجوز دولت و مجلس امکان‌پذیر نیست. ایمانیه گفته دانشگاه علوم پزشکی شیراز از ابتدای دولت سیزدهم معوقه ۱۹ ماه به پرستاران بدهکار بوده، اما اکنون این معوقه ۸ ماه شده است.
در میان این واکنش‌ها شاید صریح‌ترین واکنش را دیوان محاسبات به موضوع اعتصابات و اعتراضات پرستاران نشان داد. روز 23 مرداد ماه، خبرگزاری‌ها به نقل از مهدی کیایی مشاور رئیس کل و سخنگوی هیات عمومی دیوان محاسبات گزارش دادند که طبق دستور رئیس کل این نهاد نظارتی برای بررسی وضعیت مطالبات پرستاران، جلسه فوق العاده ای با حضور مسئولان ذیربط در این مجموعه برگزار شده که در نتیجه این جلسه مقرر شد تمام مطالبات پرستاران پرداخت شود. همچنین هیات حسابرسی دیوان محاسبات با نظارت دقیق بر روند پرداخت مطالبات پرستاران، در صورت وقوع هرگونه ترک فعل، موضوع را جهت تشکیل پرونده و برخورد به دادسرای این نهاد نظارتی ارجاع خواهد شد.
در جریان اعتراضات پرستاران در یزد هم حسین ابوالحسینی معاون توسعه‌ی مدیریت و منابع انسانی دانشگاه علوم پزشکی یزد در گفتگو با ایلنا تاکید کرده که در پی اعتراضات صنفی پرستاران «بر اساس اختیارات و منابعی که در اختیار داشتیم بخشی از مطالبات پرداخت شده اما برخی درخواست‌ها خارج از اختیارات دانشگاه است و نیاز به مصوبات کشوری دارد.» او اضافه کرده «رفاهیات، افزایش مبلغ ساعت اضافه کار و اصل تعرفه پرستاری که نیاز به اصلاح دارد در حوزه اختیارات وزارت بهداشت و دولت است»
در عین حال بیانیه‌ای از روز 23 مرداد ماه در گروههای پرستاری منتشر شده که منتسب به پرستاران معترض و اعتصاب‌کننده در شیراز است. در این بیانیه ضمن اعلام «تداوم اعتصاب» آمده است: نظر به عدم توجه وزارت بهداشت کنونی و دانشگاه علوم پزشکی و بی‌توجهی دکتر پزشکیان رئیس جمهور، به مطالبات به حق خود و تهدید و فشار نهادهای امنیتی به پرستاران و تهدید به برخورد قضایی با اعتصاب‌کنندگان، به اجبار به اعتصابات خود تا رسیدن صدایمان به دکتر پزشکیان و حضور ایشان در شیراز به اعتصاب خود ادامه می‌دهیم.» این بیانیه در شرایطی منتشر شده که نظام پرستاری شیراز سرانجام پس از یک هفته از شروع اعتصابات در برخی بیمارستان‌ها،با انتشار بیانیه‌ای از پرستاران معترض خواسته به سر کار خود بازگردند. این سازمان در بیانیه خود از پرستاران خواسته تا به دولت جدید فرصت دهند تا ظرف سه ماه آینده(تا قبل از روز پرستار) به مطالبات رسیدگی کند. بیانیه‌ای که البته با بی‌توجهی و واکنش منفی از سوی پرستاران مواجه شده است.
آینده اعتراضات پرستاران
اعتراضات پرستاری در ایران چنانکه پیش‌تر هم به آن اشاره شد، فاقد سازماندهی است. یعنی تشکل‌های صنفیِ مرتبط با پرستاران مانند «خانه پرستار»، اغلب به دلیل محدودیت‌های درونی و بیرونی از پیگیری و به نتیجه رساندن مطالبات عاجزند. معاونت پرستاری و نظام پرستاری به عنوان دو نهاد وزارتخانه‌ای که باید وظیفه نظارت و پاسخگویی به مطالبات جامعه پرستاری را بر عهده بگیرند، به دلیل نزدیکی بیشتر به بدنه مدیریتی وزارت بهداشت، در پیگیری مطالبات جامعه پرستاری موفق نبوده‌اند. در چنین شرایطی پرستاران چگونه می‌توانند با مدیریت زمان و انرژی، اعتراضات صنفی خود را به نتیجه مطلوب برسانند؟
پرستاران می توانند مسئولان را وادار کنند تا از طریق ترکیبی از اقدامات استراتژیک به خواسته های خود پاسخ دهند و به حقوق قانونی خود دست یابند.
سازماندهی، انتخاب نماینده و چانه‌زنی جمعی : در صورتیکه امکان سازماندهی از طریق تشکل‌های موجود، فراهم نیست؛ پرستاران معترض می‌توانند از طریق انتخاب نمایندگانی از میان خود سازماندهی کنند تا به طور جمعی برای دستمزد و شرایط کاری بهتر مذاکره کنند. این نمایندگان با تشکیل یک نهاد صنفی یا با استفاده از ظرفیت نهادهای صنفی موجود، این قدرت را دارند که برای اعتصاب یا توقف کار فراخوان دهند که می‌تواند خدمات مراقبت های بهداشتی را به طور قابل توجهی مختل کند و مقامات و مدیران بیمارستان ها را مجبور به پاسخگویی به خواسته‌های آنها کند.
تجمعات صنفی: برگزاری اعتراضات جمعی، مانند تظاهرات اخیر در یزد، زنجان، اراک، کرمانشاه و غیره، می‌تواند توجه را به مسائل پرستاران جلب کند و مسئولان را تحت فشار قرار دهد. پوشش رسانه‌ای این رویدادها به افزایش آگاهی مردم و سیاست‌گذاران کمک می‌کند و اغلب منجر به پاسخ‌های سریع‌تر از سوی صاحبان قدرت می‌شود.
کمپین های عمومی و رسانه های اجتماعی: پرستاران با تداوم روند فعلی و استفاده از رسانه های اجتماعی و راه‌اندازی کمپین‌های مطالبه‌گری می‌توانند افکار عمومی را به نفع خود بسیج کنند. با برجسته کردن داستان‌های شخصی و تأثیر شرایط بد کاری بر مراقبت از بیمار، پرستاران می‌توانند حمایت گسترده‌ای را کسب کنند که به نوبه خود مقامات را برای اقدام تحت فشار قرار می‌دهد.
طومارها و بیانیه‌ها: پرستاران می‌توانند طومارها و یا نامه های سرگشاده ای به مقامات بنویسند و از مردم، سایر کارکنان مراقبت های بهداشتی و شخصیت های با نفوذ امضا جمع کنند. این موارد می‌تواند ابزارهای قدرتمندی برای جلب حمایت گسترده از خواسته‌هایشان باشد.
هر یک از این روش‌ها می‌تواند به تنهایی موثر باشد، اما اغلب زمانی که به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند، قوی‌تر هستند و رویکردی چندوجهی ایجاد می‌کنند که نادیده گرفتن آن برای مقامات دشوار است.
