داوطلب وب‌سایت داوطلب
تارنمای داوطلب: اعتراضات کارگری در فاصله یک ماه مانده به پایان سال، افزایش یافته است. تعدد گزارش‌ها و اخبار منتشر شده از تجمعات و اعتصابات کارگری که بازتابی در رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی پیدا می‌کنند، بیانگر آن است که اعتراضات کارگری با نزدیک شدن به اسفندماه و موعد تعیین حداقل دستمزد سال آینده کارگران با مطالبه محوری افزایش حقوق و مزایا در جریان است.
این در حالیست که در بسیاری از حوزه‌ها، کارگران و بازنشستگان با سه چالش مهم دست به گریبانند که از جمله دلایل و زمینه‌های اصلی اعتراضات و اعتصابات کارگران بوده است. این چالش‌ها عبارتند از:
- سطح نازل دستمزد و مستمری
- عدم اجرای قوانین و مقرراتی چون عدم اجرای کامل طرح طبقه‌بندی مشاغل
- ماهها دستمزد معوقه
در عین حال بهمن را باید ماهِ بازگشت دوباره بازنشستگان به خیابان‌ها نامید. عدم پرداخت ۲۵ درصدی همسان‌سازی و محاسبه نشدن عیدی بازنشستگان مطابق عیدی کارگران شاغل از جمله دلایل اعتراض این مستمری‌بگیران تامین اجتماعی است. با این حال هنوز این اعتراضات در بین بازنشستگان تامین اجتماعی فراگیر نیست و در برخی از استان‌ها همچون خوزستان با فراوانی و گستردگی بیشتری همراه است.
در کنار بازنشستگان تامین اجتماعی، بازنشستگان و کارکنان مخابرات نیز در ادامه تجمعات ماههای اخیر و در اعتراض به تاخیر در پرداخت مطالبات و فریز کمک هزینه‌های رفاهی ، حداقل سه تجمع سراسری تنها در بهمن ماه برگزار کردند. این اعتراضات به طور میانگین در شش شهر در جریان بوده و سرانجام کمیسیون اصل ۹۰ مجلس را وادار کرده تا جلساتی پیرامون رسیدگی به وضعیت کارگران و بازنشستگان مخابرات تشکیل دهد.
در میان شاغلان نیز، کارگران شاغل در شهرداری‌ها و مجموعه‌های مادر صنعتی چون معادن، فولاد و نفت بیشترین فراوانی اعتراضات را ثبت کرده‌اند. پدیده عجیب دریافت نکردن ماهها حقوق و دستمزد به کارگران شهرداری برخی از شهرهای کشور به یکی از اصلی‌ترین دلایل اعتراض این کارگران در سالها و ماههای اخیر تبدیل شده، به نحوی که در برخی موارد این تاخیر در پرداخت مطالبات به بیش از 8 ماه رسیده است.
همچنین عدم اجرای قوانین و مقررات کار و بی‌توجهی به ثبات و امنیت شغلی کارگران در مناطق استراتژیک صنعتی چون معادن، فولاد و نفت منجر به گسترش اعتراضات کارگران در این بخش‌ها شده است.
این اعتراضات که اغلب در محوطه شرکت و یا مقابل مراکز و سازمانهای دولتی در جریان بوده، با پاسخ روشنی از سوی مسئولین این واحدها و سازمان‌ها مواجه نشده و در پی این بی‌توجهی برای مدت طولانی‌تری ادامه یافته و یا به صورت مقطعی متوقف شده است.
گرچه رویکرد کلی حکومت به اعتراضات کارگری بویژه پس از گسترده شدن اعتراضات مردمی در ۵ ماهه اخیر، همچنان رویکردی امنیتی است اما در همین فضا نیز کارگران توانسته‌اند با تمرکز و پافشاری بر مطالبات صنفی، روند مطالبه‌گری خود را ادامه دهند. با این حال فقدان هرگونه سازماندهی تشکیلاتی و سرکوب گسترده هرگونه فعالیت مستقل صنفی و کارگری منجر به آن شده تا روند پیگیری و به نتیجه رسیدن مطالبات طولانی شده و به سختی به نتیجه مطلوب برسد. نکته قابل توجه اینکه ممانعت از سازماندهی جمعی تنها منحصر به تشکل‌های غیررسمی نیست و تشکل‌های سه‌گانه شبه‌حاکمیتی نیز در صورت دور زدن محدودیت‌های پیش‌بینی شده در سازوکار اجرایی خود، با ممانعت‌هایی از سوی حاکمیت مواجه می‌شوند. نمونه آن، ممانعت از برگزاری تجمع صنفی کارگران پالایشگاههای گاز پارس جنوبی که با وجود نامه‌نگاری‌های متعدد تنها انجمن صنفی کارگری حاضر در پارس جنوبی با مقامات استانی، اجازه برگزاری آن داده نشد.
علاوه بر اینها، اعتراضات کارگری در یک ماه گذشته در حالی در جریان بوده که در آستانه ۲۲ بهمن(سالگرد انقلاب ۵۷)، جمعی از فعالان کارگری با امضای بیانیه‌ای ۲۰ امضایی با عنوان «منشور مطالبات حداقلی تشکل‌های صنفی و مدنی»، خواستار تامین امنیت شغلی، افزایش فوری حقوق کارگران، معلمان و بازنشستگان و قدرتگیری تشکل‌های مستقل شدند. نقدهای بسیاری به این منشور وارد است از جمله اینکه گرچه با امضای حداقل ۱۲ تشکل صنفی و کارگری صادر شده اما به نظر می‌رسد بسیاری از تشکل‌های امضا کننده موجودیت سازمانی( ولو به صورت غیررسمی) ندارند و تنها به غالب گروههای مجازی و به صورت اسمی فعالیت می‌کنند.
در این فایل مهمترین اعتراضات کارگری برگزار شده در بهمن ماه ۱۴۰۱ را مرور خواهیم کرد. با این توضیح که در پاره‌ای از خبرهای منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی، به دلایل اصلیِ اعتراضات اشاره‌ای نشده و آخرین وضعیت پیگیری مطالبات در برخی حوزه‌ها نیز نامشخص است.
