داوطلب وب‌سایت داوطلب
آزادی تجمع و راهپیمایی یکی از حقوق بنیادین بشر است که در ماده 20 اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده 21 کنوانسیون حقوق مدنی – سیاسی و کنوانسیون های شماره 87 و 98 سازمان بین المللی کارو دیگر اسناد بین المللی و منطقه ایی حقوق بشر برآن تاکید شده است.
تجمع و راهپیمایی یکی از نمادهای دموکراسی و یکی شاخص های مهم یک جامعه مدنی پویا و شاداب در یک جامعه دموکراتیک است. این حق به تمامی شهروندان و فعالان مدنی قدرت می دهد که آزادانه با برگزاری تجمع و راهپیمایی ، خواسته ها و مطالبات و اعتراضات شان را در سطح جامعه بیان کنند. همچنین حق برگزاری اجتماع و راهپیمایی در پیوند با حق مردم در مشارکت مردم در اداره امور جامعه است.
کلیه شهروندان و نیروهای سیاسی – اجتماعی در یک جامعه حق دارند با اجتماع و تظاهرات مدنی مسالمت آمیز ، صداهای خود را به گوش صاحبان قدرت برسانند و آنان را نسبت به اتخاذ سیاست ها، برنامه و اعمال و رفتارشان پاسخگو سازند.
همچنین علاوم بر پاسخگو ساختن صاحبان قدرت سیاسی و شفافیت بخشی در عرصه سیاست و اجتماع، حق برگزاری تجمعات و تظاهرات در یک جامعه می تواند ابزاری مهم برای شهروندان برای مهار قدرت سیاسی باشد تا آنان به سمت استبداد و دیکتاتوری حرکت نکنند. به همین دلیل هم است که حکومت های غیر دموکراتیک و اقتدارگرا همواره سعی می کنند به شیوه های مختلف حق اجتماع و تظاهرات را محدود و یا بطور کلی آنرا ازبین ببرند. در این مقاله به اهمیت حق آزادی تجمعات مسالمت آمیز در تحقق حقوق مدنی – سیاسی شهروندان بویژه کارگران می پردازیم
تارنمای داوطلب – در تمامی دستورالعمل های سازمان بین المللی کار، اصطلاح «حق آزادی تجمعات مسالمت‌آمیز» به جای «حق تجمعات مسالمت‌آمیز» به کار می‌رود. این موضوع تاکیدی بر این نکته است که هرگونه حقی برای تجمعات ، توسط آزادی بنیادی‌تری پایه‌گذاری شده است که لازمه‌ی آن داشتن ماهیتی مستقل است. همچنین، شرکت در تجمعات عمومی باید کاملا داوطلبانه و بدون اجبار باشد.
– آزادی تجمعات مسالمت‌آمیز از اساسی‌ترین حقوق بشر است که افراد و گروه‌ها، اتحادیه‌های رسمی و غیر رسمی، نهادهای قانونی و انجمن‌ها ی کارگری و … می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. این حق به عنوان یکی از شالوده‌های دموکراسی فعال، از سوی دولت ها به رسمیت شناخته شده است. فراهم کردن زمینه‌ی مشارکت در تجمعات صلح‌آمیز، به برخورداری همه‌ی افراد جامعه در بهره‌مندی از فرصت بیان عقیده‌ی مشترک با دیگر افراد کمک می کند. بدین ترتیب، آزادی تجمعات مسالمت‌آمیز، گفتگو در درون جامعه مدنی و همچنین، میان جوامع مدنی، رهبران سیاسی و دولت را تسهیل می‌کند.
– آزادی تجمعات مسالمت‌آمیز می‌تواند اهداف بسیاری از جمله (و اما نه محدود به) بیان نظر و عقیده، دفاع از منافع مشترک، جشن، یادبود، اعتصاب و اعتراض را در بر داشته باشد. اعمال این آزادی می‌تواند اهمیت نمادین و ابزاری داشته و ریسمانی مهم در نگهداری و توسعه فرهنگ و حفظ هویت اقلیت‌ها باشد.
این حق، مکمل حقوق و آزادی‌های دیگری همچون آزادی انجمن، حق تاسیس و برقراری ارتباط در قلمرو یک حکومت، آزادی حرکت (نقل مکان یا مسافرت)، حق عبور از مرزهای بین‌المللی، آزادی بیان، آزادی اندیشه، وجدان و دین می باشد. به این ترتیب، آزادی تجمعات جهت رشد فردی، کرامت و اعتلای هر فرد و پیشرفت و رفاه جامعه اهمیت اساسی دارد.
– حمایت از حق آزادی تجمعات همچنین می‌تواند زمینه‌ساز تحقق آزادی‌های اجتماعی و اقتصادی (شامل منافع کارفرما و کارگر) و به اصطلاح حقوق «نسل سوم» (مانند حق یک محیط زیست سالم) باشد. به عنوان مثال، ماده ۱۲ منشور اتحادیه اروپا بر اهمیت خاص حق آزادی تجمعات و انجمن‌های مسالمت‌آمیز در رابطه با مسائل سیاسی، سندیکا و مدنی تاکید می‌کند. علاوه بر این، کسانی که به دنبال دفاع و پیشبرد منافع اقتصادی-اجتماعی و تکوینی هستند (که به درستی از حقوق مدنی و سیاسی قابل تفکیک نیست) می‌توانند بر حق سازماندهی، همان‌گونه که در ماده ۵ منشور اجتماعی اروپا و در کنوانسیون آی‌ال‌او (سازمان بین‌المللی کار) در مورد آزادی انجمن و حمایت از حق سازماندهی (سی ۰۸۷) آمده، تکیه کنند. تفسیر قوانین ملی کار باید با این استانداردها هم‌خوانی داشته باشد.
– با پوشش رسانه‌ای مناسب، تجمعات عمومی باید با مخاطبان محلی، ملی و در سطح وسیع‌تر با جهان در ارتباط قرار بگیرند. در کشورهایی که رسانه‌ها محدود و انحصاری‌اند، آزادی تجمعات علاقمندان به تشویق مشارکت محلی، امری حیاتی است. این پتانسیل ارتباطی، آزادی تجمعات را در تاثیرگذاری بر تغییرات برجسته می‌کند.
– برجستگی و اهمیت تجمعات عمومی اغلب در بستر انتخابات آشکار می‌شود؛ یعنی زمانی که تمایل احزاب سیاسی، نامزدها، گروه‌ها و سازمان‌ها برای تبلیغ دیدگاه‌های خود و بسیج حامیان‌شان افزایش می‌یابد.
اظهارنظر سیاسی علنی و آزاد به ویژه در کانون استاندارد ها و معیارهای حقوق بشر ارزش‌گذاری شده است. به علاوه، در جهت خدمت به منافع دموکراسی، توانایی اجتماع آزادانه برای ایجاد جامعه‌ای تکثر‌گرا و مداراگر که در آن گروه‌ها با تفاوت و تناقض احتمالی در پیشینه‌ها، باورها، منش‌ها یا سیاست‌ها بتوانند به صورت مسالمت‌آمیز در کنار یکدیگر باشند، حیاتی است. در شرایطی که حق آزادی اندیشه، وجدان و دین تضمین شده باشد، نقش مقامات «برطرف کردن تنش از طریق از بین بردن تکثر‌گرایی نیست، بلکه اطمینان از این‌ست که گروه‌های رقیب یکدیگر را تحمل می‌کنند.» علاوه بر این، دادگاه حقوق بشر اروپا، در جهت ایجاد جامعه‌ای تکثر‌گرا، روشن‌فکر و مداراگر برپا شده است، «اگرچه منافع فردی باید در بعضی مواقع تابع منافع گروهی باشد، دموکراسی به سادگی به این معنی نیست که دیدگاه‌های اکثریت همیشه باید پیروز شوند: باید تعادلی در راستای تضمین رفتار عادلانه و مناسب با اقلیت‌ها و اجتناب از هرگونه سواستفاده از موقعیتی غالب را ایجاد کند.»
منبع:
Guidelines on Freedom of Peaceful Assembly . SECOND EDITION
Prepared by the OSCE /ODIHR Panel of Experts on the Freedom of Assembly. P23 , 24
